Stalen fundering: begrip, risico’s en herstelstrategieën voor woningen in Nederland

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Inleiding

Een stalen fundering is een veelvoorkomende vorm van fundering in Nederland, vooral in dorpen en stedelijke gebieden waar de ondergrond relatief stevig is. Hoewel de benaming "stalen fundering" op het gebruik van het materiaal staal lijkt te verwijzen, heeft deze funderingsoort in werkelijkheid niets te maken met het metaal staal. In plaats daarvan draagt de term historisch af op kracht en stevigheid, en beschrijft ze een constructie waarbij de muren van een woning direct op een draagkrachtige ondergrond, zoals zand of klei, rusten, zonder gebruik van funderingspalen.

Deze funderingsoort is economisch aantrekkelijk en relatief eenvoudig uit te voeren, maar het is tegelijkertijd kwetsbaar voor veranderingen in de ondergrond, zoals inklinking, droogte of veranderingen in grondwaterstanden. Woningen op stalen fundering kunnen dus schade oplopen aan muren, vloeren of gevels, waardoor woningeigenaren zich bewust moeten zijn van de risico’s en herkenningstekenen van mogelijke problemen.

In dit artikel wordt ingegaan op de constructie van een stalen fundering, haar geschiktheid, de risico’s die erbij horen, en hoe funderingsproblemen herkend en opgelost kunnen worden. Daarnaast wordt ingegaan op herstelstrategieën en de rol van professionals bij het beoordelen en herstellen van funderingsproblematiek.

Wat is een stalen fundering?

Een stalen fundering is een vorm van onderbouw waarbij de muren van een woning of bouwwerk direct op een draagkrachtige ondergrond rusten. Deze ondergrond bestaat meestal uit zand of stevige klei, die in staat zijn om het gewicht van het gebouw te dragen zonder extra ondersteuning via funderingspalen. De term "stalen" is historisch afgeleid van het Oudgermaanse woord stal, wat kracht en stevigheid betekent. De naam verwijst dus niet naar het gebruik van het metaal staal in de fundering, maar naar de robuuste aanleg van de fundering op een stabiele ondergrond.

De constructie bestaat doorgaans uit een metselmuur of betonplaat die op de draagkrachtige bodem is geplaatst. Het draagvermogen van de fundering wordt bepaald door het oppervlak van het draagvlak. In regio's met een relatief stevige ondergrond, zoals zandige bodems, is een stalen fundering een economisch aantrekkelijke keuze. In tegenstelling tot paalfunderingen, die duurder zijn door de nodige aandrijf- en boringstechnieken, is een stalen fundering relatief eenvoudig in uitvoering.

Toepassing en geschiktheid van een stalen fundering

Stalen funderingen zijn vaak te vinden in oudere woningen in stedelijke gebieden. Ze werden veel gebruikt in de tweede helft van de twintigste eeuw, vooral in regio’s met stevige grondlagen. In zandige regio’s is een stalen fundering een goedkope en functionele oplossing. Echter, in regio’s met losse of organische bodems, zoals veen, is deze funderingsoort niet geschikt. In dergelijke gevallen is het verstandig om gebruik te maken van paalfunderingen om de woning extra ondersteuning te bieden.

Een belangrijk voordeel van een stalen fundering is de relatief lage uitvoeringskosten. Aangezien geen palen hoeven te worden geplaatst, zijn er minder machines en technologie nodig, wat het totaalbudget voor de fundering vermindert. Daarnaast is het bouwproces sneller, wat betekent dat de woning eerder in gebruik kan worden genomen.

Risico’s van een stalen fundering

Hoewel een stalen fundering economisch aantrekkelijk is, is het tegelijkertijd kwetsbaar voor veranderingen in de ondergrond. De meest voorkomende risico’s zijn:

Inklinking: Wanneer de ondergrond instabiel raakt, kan de fundering inklinken. Dit kan leiden tot schade aan de gevel, vloeren of muren.
Droogte en grondwaterveranderingen: Veranderingen in grondwaterstanden of droogte kunnen de draagkracht van de ondergrond beïnvloeden, wat op zijn beurt leidt tot ongelijke zettingen en mogelijke schade.
Verkeerstrillingen en ophogingen: In sommige regio's kan de ondergrond onder een stalen fundering door verkeerstrillingen of ophogingen veranderen, wat weer kan leiden tot inklinking of scheefstand van de woning.

Woningen op stalen fundering zijn dus afhankelijk van de stabiliteit van de ondergrond. In regio’s met losse of organische bodems is een stalen fundering niet geschikt, omdat de ondergrond te weinig draagkracht heeft om het gewicht van het gebouw te dragen.

Consequenties van funderingsproblemen

Als de ondergrond onder een stalen fundering instabiel raakt, kunnen de gevolgen ernstig zijn. De meest voorkomende problemen zijn:

Scheuren in muren en vloeren: Onregelmatige zettingen van de fundering leiden tot scheuren in muren, vloeren of gevels. Deze scheuren kunnen niet alleen esthetisch problemen veroorzaken, maar ook leidinggeven tot vocht- en waterproblemen.
Klemmende deuren en ramen: Wanneer de fundering inklinkt of scheef staat, kunnen deuren en ramen klemmen of niet goed sluiten. Dit is vaak het eerste teken dat er sprake is van funderingsproblemen.
Ongelijke vloeren: Een verhoogde of verlaagde vloer is een duidelijk teken dat de fundering inklinkt of niet gelijk is verdeeld over de gehele oppervlakte.
Scheefstaande woning: In extreme gevallen kan een woning met een stalen fundering volledig scheef staan. Dit is een ernstig probleem dat leidt tot grote schade en vaak vereist dat de woning wordt afgebroken of hersteld.

De gevolgen van funderingsproblemen kunnen aanzienlijke schade en kosten veroorzaken. Volgens het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) bedragen de herstelkosten gemiddeld ongeveer 50.000 euro. Het is daarom belangrijk dat woningeigenaren zich bewust zijn van de funderingsoort van hun woning en regelmatig controleren op tekenen van schade of inklinking.

Herkenning van funderingsproblemen

Het herkennen van funderingsproblemen is essentieel om schade te voorkomen of op tijd te herstellen. De volgende tekenen kunnen wijzen op funderingsproblemen:

Scheuren in muren of vloeren: Horizontale, verticale of diagonale scheuren zijn vaak het eerste teken dat er sprake is van funderingsproblemen. De breedte van de scheuren en de snelheid waarmee ze groeien zijn belangrijke indicatoren.
Klemmende deuren of ramen: Wanneer deuren of ramen plotseling beginnen te klemmen of niet goed sluiten, kan dit wijzen op veranderingen in de fundering.
Ongelijke vloeren: Een duidelijk teken van funderingsproblemen is wanneer de vloer ongelijk ligt. Dit kan vooral opvallen in grote ruimtes zoals woonkamers of gangen.
Scheefstaande woning: Als de woning scheef staat of de gevel afwijkt van de normale lijn, is er sprake van funderingsproblemen.
Wateroverlast: Bij ongelijke zettingen of verkeerde grondwaterstanden kan wateroverlast ontstaan. Dit is vaak het geval als de begane grond vloer lager ligt dan het trottoir, waardoor water bij elke regenbui in de woning terechtkomt.

Het is belangrijk om deze tekenen serieus te nemen en professioneel advies in te winnen. Een gedetailleerd bodemonderzoek en eventuele herstelmaatregelen kunnen schade voorkomen of herstellen. Voor woningen op stalen fundering is het verstandig om contact op te nemen met een bouwtechnisch bedrijf of adviseur, die de situatie kan beoordelen en oplossingen kan bieden.

Herstelstrategieën en oplossingsmethoden

Als er sprake is van funderingsproblemen, zijn er verschillende herstelstrategieën beschikbaar. De keuze voor een specifieke methode hangt af van de ernst van de schade, de oorzaak van de funderingsproblematiek, en de beschikbare middelen. De volgende herstelstrategieën zijn mogelijk:

1. Bodemonderzoek

Een gedetailleerd bodemonderzoek is de eerste stap bij het herstellen van funderingsproblemen. Hierbij wordt de ondergrond geanalyseerd om de oorzaak van de schade te bepalen. Het bodemonderzoek kan schadepatronen identificeren, veranderingen in grondwaterstanden opsporen, en eventuele bodemdalingen of inklinking detecteren.

Het bodemonderzoek kan uitgevoerd worden door een bouwtechnisch bedrijf of een bodemdeskundige. Het onderzoek levert belangrijke informatie op over de stabiliteit van de ondergrond en de mogelijke risico’s voor de woning.

2. Versterking van de fundering

Als de fundering niet voldoende draagkracht heeft, kan deze versterkt worden. Er zijn verschillende methoden voor funderingsversterking, afhankelijk van de situatie en de beschikbare technologie. De meest voorkomende methoden zijn:

Injectie: Bij injectie wordt een mengsel van cement en water in de ondergrond geïnjecteerd om de bodem te versterken. Deze methode is geschikt voor kleine en middelgrote schade.
Funderingspalen: Als de ondergrond niet stabiel genoeg is, kunnen funderingspalen geplaatst worden om extra ondersteuning te bieden. Deze palen kunnen gemaakt zijn van hout, beton of staal, afhankelijk van de situatie en de beschikbare middelen.
Versteviging van de vloer: Als de vloer ongelijk ligt, kan deze verstevigd worden door extra balken of betonplaten te plaatsen. Deze methode is vaak nodig in combinatie met andere herstelmaatregelen.

3. Verhooging van de vloer

In sommige gevallen kan de vloer van de woning verhoogd worden om schade te voorkomen of herstellen. Deze methode is vaak nodig als de vloer lager ligt dan het trottoir, waardoor wateroverlast kan ontstaan. De verhooging van de vloer kan uitgevoerd worden door een bouwtechnisch bedrijf of een bouwmeester.

4. Verlaging van het trottoir

Als de vloer van de woning lager ligt dan het trottoir, kan het trottoir verlaagd worden om wateroverlast te voorkomen. Deze methode is vaak nodig in combinatie met andere herstelmaatregelen. De verlaging van het trottoir kan uitgevoerd worden door de gemeente of een bouwtechnisch bedrijf.

5. Herstel van de gevel

Als de gevel van de woning uit zijn verband is geraakt of scheef staat, kan deze hersteld worden. Deze methode is vaak nodig in combinatie met andere herstelmaatregelen. Het herstel van de gevel kan uitgevoerd worden door een bouwtechnisch bedrijf of een bouwmeester.

Rol van professionals bij funderingsproblematiek

Het beoordelen en herstellen van funderingsproblematiek is een complexe taak die betreft meerdere vakgebieden, zoals bouwtechniek, bodemkunde en civiele techniek. Het is daarom verstandig om professioneel advies in te winnen bij funderingsproblemen. Een bouwtechnisch bedrijf of adviseur kan de situatie beoordelen en oplossingen bieden.

Bouwtechnisch bedrijf

Een bouwtechnisch bedrijf is een organisatie die gespecialiseerd is in het beoordelen en herstellen van funderingsproblematiek. Deze bedrijven hebben vaak meerdere jaren ervaring en beschikken over de nodige technologie en expertise om funderingsproblemen op te lossen.

Een bouwtechnisch bedrijf kan een gedetailleerd bodemonderzoek uitvoeren, eventuele schadepatronen identificeren, en herstelmaatregelen aanbevelen. Daarnaast kan het bedrijf eventueel zelf de herstelmaatregelen uitvoeren of een ander bedrijf aanbevelen.

Bouwmeester

Een bouwmeester is een professional die gespecialiseerd is in het beoordelen en herstellen van funderingsproblematiek. Een bouwmeester kan een gedetailleerd bodemonderzoek uitvoeren, eventuele schadepatronen identificeren, en herstelmaatregelen aanbevelen. Daarnaast kan hij eventueel zelf de herstelmaatregelen uitvoeren of een ander bedrijf aanbevelen.

Bodemdeskundige

Een bodemdeskundige is een professional die gespecialiseerd is in het beoordelen van bodemproblematiek. Een bodemdeskundige kan een gedetailleerd bodemonderzoek uitvoeren, eventuele schadepatronen identificeren, en herstelmaatregelen aanbevelen. Daarnaast kan hij eventueel zelf de herstelmaatregelen uitvoeren of een ander bedrijf aanbevelen.

Conclusie

Een stalen fundering is een veelvoorkomende vorm van fundering in Nederland, vooral in dorpen en steden met een relatief stevige ondergrond. Ondanks de naam heeft deze funderingsoort niets met het materiaal staal te maken, maar verwijst naar de stevigheid van de fundering op een draagkrachtige ondergrond. Het is een economisch aantrekkelijke keuze, maar het is kwetsbaar voor veranderingen in de ondergrond zoals inklinking, droogte of grondwaterveranderingen.

Woningen op stalen fundering kunnen inklinken als de ondergrond instabiel raakt, wat kan leiden tot schade aan de gevel, vloeren of muren. Daarnaast kan wateroverlast ontstaan bij ongelijke zettingen of verkeerde grondwaterstanden. Het is daarom belangrijk dat woningeigenaren zich bewust zijn van de funderingsoort van hun woning en regelmatig controleren op tekenen van schade of inklinking.

Als er sprake is van zorgen, is het verstandig om professioneel advies in te winnen. Een gedetailleerd bodemonderzoek en eventuele herstelmaatregelen kunnen schade voorkomen of herstellen. Voor woningen op stalen fundering is het verstandig om contact op te nemen met een bouwtechnisch bedrijf of adviseur, die de situatie kan beoordelen en oplossingen kan bieden.

Het herkennen en herstellen van funderingsproblematiek is een complexe taak die betreft meerdere vakgebieden, zoals bouwtechniek, bodemkunde en civiele techniek. Het is daarom verstandig om professioneel advies in te winnen bij funderingsproblemen. Een bouwtechnisch bedrijf of adviseur kan de situatie beoordelen en oplossingen bieden.

Bronnen

huis
staal