Fundering op staal op zandgrond: Toepassing, voorwaarden en aandachtspunten bij opbouw

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Bij het realiseren van een opbouw of uitbreiding van een woning is de keuze van de fundering een kritische stap. In het geval van een fundering op staal op zandgrond is het van belang om zowel de voorwaarden als de risico’s goed te begrijpen. Deze methode is eenvoudiger en vaak goedkoper dan funderen op palen, maar vereist wel een stabiele zandgrond op een beperkte diepte. In dit artikel bespreken we de essentiële aspecten van fundering op staal op zandgrond, inclusief de toepassingsvoorwaarden, de technische uitvoering, eventuele grondverbeteringen en de aandachtspunten bij het realiseren van een opbouw.

Wat is fundering op staal?

Hoewel de benaming “fundering op staal” suggereert dat het fundament op een stalen ondergrond ligt, is dit een historische term die niets te maken heeft met ijzer. In de oude Hollandsche taal betekent “staal” simpelweg “vaste grond” of “beschikbare grond”. In de huidige betekenis verwijst het naar een fundering die direct op een vaste en draagkrachtige grondlaag, zoals zand of mergel, wordt geplaatst. Deze fundering is meestal slechts enkele tientallen centimeters diep en wordt vaak gebruikt voor lichte constructies of kleinere gebouwen.

De module Geotechniek van KIVI legt het duidelijk uit: een fundering op staal betreft constructies die op relatief geringe diepte op de draagkrachtige ondergrond worden gefundeerd. Vaak wordt hiervoor een verbrede voet of strokenfundering gebruikt, waarmee de druk van de constructie wordt verdeeld over een groter oppervlak.

Toepassingsvoorwaarden voor fundering op staal op zandgrond

De voorwaarden voor het toepassen van een fundering op staal op zandgrond zijn strikt en afhankelijk van de grondopbouw. De zandlaag moet maximaal 3 meter onder het grondoppervlak liggen. Dit is een richtlijn die grotendeels wordt gebruikt in de bouwsector, maar het is belangrijk om te beseffen dat de grondopbouw per locatie kan variëren. In sommige gevallen kan een zandlaag aan het oppervlak liggen, terwijl op slechts een paar meter afstand diezelfde laag 5 meter diep is. Dit kan het gevolg zijn van eerdere rivierafvoeren of menselijke invloeden zoals afgravingen.

Een fundering op staal op zandgrond is niet geschikt voor alle soorten bouwwerken. De methode is vooral geschikt voor lichte constructies, zoals aanbouwen, uitbreidingen of kleinere woningen. Bij zwaardere constructies of in gebieden met onstabilere ondergronden is het beter om over te gaan tot fundering op palen.

Uitvoering van fundering op staal

Er zijn verschillende typen funderingen die binnen de categorie “fundering op staal” vallen, afhankelijk van de vereisten van het bouwproject:

Strokenfundering: Dit is de meest gebruikte vorm. Het betreft een breedere voet van gewapend beton die op de zandgrond wordt geplaatst. Deze methode is geschikt voor gebouwen met een grillig murenverloop, omdat de strokenfundering goed aansluiting kan bieden.
Plaatfundering: Een doorgaande plaat van gewapend beton wordt gebruikt. Deze methode is handig bij onregelmatige bouwvormen of wanneer een kruipruimte niet nodig is. Onder de plaat kan isolatiemateriaal worden aangebracht om de thermische prestaties te verbeteren.
Poerenfundering: Deze fundering bestaat uit aparte betonblokken die op de draagkrachtige grond worden geplaatst. Het is vooral geschikt voor losse elementen, zoals pilaren of kolommen.

De keuze voor een bepaalde funderingsvorm hangt af van de belasting die het gebouw zal uitoefenen, de grondopbouw en de vereisten van de bouwplannen. De fundering moet minimaal 80 cm onder het grondoppervlak liggen om te zorgen dat de fundering onder de vorstgrens is, zodat het fundament niet beïnvloed wordt door ijsvorming.

Grondverbetering bij fundering op staal

Wanneer de zandgrond niet voldoende draagkracht biedt, kan een grondverbetering worden uitgevoerd. Dit gebeurt doorgaans door de slecht dragende grondlaag te vervangen door schoon zand. Deze methode wordt ook wel grondvervanging genoemd. Het doel is om de ondergrond voldoende stevig te maken om de fundering op staal te ondersteunen.

Een grondverbetering is echter niet altijd mogelijk. Als de zandlaag te diep ligt of als de grondopbouw te onregelmatig is, kan het noodzakelijk worden om over te gaan tot fundering op palen. De keuze voor palen is echter duurder en ingewikkelder, omdat het extra werk vereist. Daarom is het aan te raden om eerst een grondmechanisch advies in te trekken, bijvoorbeeld via een sondering, om de grondopbouw goed in kaart te brengen.

Aanbouw op fundering op staal

Een aanbouw op een fundering op staal is mogelijk, mits de ondergrond geschikt is. Dit betekent dat de zandgrond op maximaal 3 meter diepte moet liggen en voldoende draagkracht moet hebben. Wanneer deze voorwaarden niet zijn voldaan, kan de aanbouw doorzakken als er vochttoetreding in de bodem optreedt. Het gevolg hiervan is dat de muren gaan scheuren en de vloer van de aanbouw lager komt te liggen dan die van het hoofdgebouw.

Een bekende situatie is wanneer het hoofdgebouw op een paalfundering is gebouwd, maar de aanbouw is gefundeerd op staal. In dergelijke gevallen kan de aanbouw loskomen van het hoofdgebouw, wat tot serieuze schade kan leiden. Daarom is het belangrijk om zowel voor het hoofdgebouw als voor de aanbouw een gelijksoortige fundering te kiezen, indien mogelijk.

Calculatie en constructieberekening

Voor een veilige en duurzame fundering is het essentieel om een constructieberekening uit te voeren. Een constructeur berekent de vereisten van de fundering op basis van de belasting van het gebouw, de grondopbouw en de gewenste bouwmethoden. Deze berekening zorgt voor een duidelijke bouwhandleiding voor de aannemer en biedt bovendien een document dat kan worden gebruikt voor de bouwvergunning en verzekering.

Het is aan te raden om een constructieberekening uit te voeren, ook bij kleinere projecten zoals een aanbouw of een tuinhuis. Deze berekening vermindert het risico op technische problemen en helpt bij het verwerken van eventuele aansprakelijkheidsvragen.

Voor- en nadelen van fundering op staal

De keuze voor een fundering op staal heeft een aantal duidelijke voor- en nadelen. Deze zijn belangrijk om te begrijpen, vooral bij het overwegen van een opbouw.

Voordelen

Kostenbesparing: Fundering op staal is vaak goedkoper dan fundering op palen, omdat minder apparatuur en tijd nodig zijn.
Eenvoudige uitvoering: De fundering wordt direct op de grond aangebracht, wat het bouwproces eenvoudiger en sneller maakt.
Geschikt voor lichte constructies: Voor kleinere gebouwen en aanbouwen is een fundering op staal vaak voldoende, mits de ondergrond stabiel genoeg is.

Nadelen

Beperkte toepasbaarheid: Deze methode is alleen geschikt voor ondergronden met voldoende draagkracht. In gebieden met slappe of veenachtige grond is fundering op staal ongeschikt.
Risico op verzakkingen: Als de ondergrond toch niet stevig genoeg blijkt te zijn, bestaat het risico op verzakkingen. Dit kan leiden tot scheuren in muren en andere structurele problemen.
Afhankelijk van grondopbouw: De geschiktheid van de methode is sterk afhankelijk van de grondopbouw. Dit betekent dat het noodzakelijk is om eerst een grondmechanisch advies in te trekken.

Samenvatting

Fundering op staal op zandgrond is een geschikte en kostenefficiënte methode voor het funderen van kleinere constructies en aanbouwen, mits de ondergrond voldoende draagkracht biedt. De zandlaag moet maximaal 3 meter diep liggen en moet schoon en stabiel zijn. Bij een ongeschikte ondergrond is een grondverbetering mogelijk, maar niet altijd uitvoerbaar. In dergelijke gevallen is het beter om over te gaan tot fundering op palen, hoewel deze methode duurder en complexer is.

Het is aan te raden om een constructieberekening uit te voeren, ongeacht de omvang van het bouwproject. Dit zorgt voor een veilige en duurzame fundering en vermindert het risico op structurele problemen. Bij het realiseren van een aanbouw is het verder belangrijk om te zorgen dat zowel het hoofdgebouw als de aanbouw op een vergelijkbare fundering zijn geplaatst, om scheuren en doorzakkingen te voorkomen.

Een grondmechanisch advies is hierbij essentieel, omdat de grondopbouw per locatie kan variëren. Het is beter om vooraf de grondopbouw in kaart te brengen, dan om na de bouw problemen op te lossen. Door de voorwaarden en risico’s van fundering op staal op zandgrond goed te begrijpen, kunnen bouwprojecten met groter vertrouwen worden gepland en uitgevoerd.