Metselen op oude betonfundering: Aanbevelingen, methoden en hersteltechnieken

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Bij renovaties en verbouwingen van bestaande woningen, vooral die met een oude betonfundering, is het metselen op oude betonstructuren een kritisch onderdeel. Niet alleen speelt de constructieve integriteit van de fundering een rol, ook de interactie tussen metselwerk en betonstructuren kan leiden tot schade, zoals scheurvorming, vochtproblemen en koudebruggen. In dit artikel geven wij een gedetailleerde uitleg over de aandachtspunten, herstelmethoden en aanbevelingen bij metselen op oude betonfundering, gebaseerd op relevante praktijkvoorbeelden en technische richtlijnen.

Inleiding

Oude betonfunderingen zijn vaak ontworpen zonder moderne isolatie- en thermische onderbrekingsmaatregelen. Dit kan leiden tot problemen met koudebruggen, vochtcondensatie en verhoogde energiekosten. Daarnaast zijn oude funderingen soms niet meer in staat om de huidige belastingen van woningen en gevelconstructies te dragen, wat leidt tot verzakkingen en scheuren in metselwerk. Het metselen op dergelijke funderingen vereist daarom een zorgvuldige evaluatie van de bestaande constructie, eventuele schade en de keuze van geschikte herstelmethoden.

Thor Logical, een expert in metselwerk en funderingsherstel, benadrukt dat het metselen op oude betonfundering geen eenvoudig proces is. Het vereist een duidelijke kennis van de interactie tussen metselwerk en betonstructuren, evenals een goed begrip van de technische aspecten van funderingsstabiliteit en thermische isolatie. In dit artikel behandelen we de belangrijkste thema’s, waaronder:

De rol van funderingsstabiliteit bij metselwerk
Aanbevelingen voor het onderzoek van bestaande metselconstructies
Herstelmethoden voor metselwerk op oude betonfundering
Thermische en vochttechnische aandachtspunten

Funderingsstabiliteit en metselwerk

Een fundamentele factor bij metselen op oude betonfundering is de stabiliteit van de fundering zelf. Oude funderingen, zoals die van woningen uit de jaren 1900 tot 1980, zijn vaak ontworpen met minder hoge draagvermogens en kunnen nu niet meer voldoen aan huidige normen. Dit kan leiden tot verzakkingen, scheuren en schade aan gevelmetselwerk.

Verzakkingen en schadeaanvallen

Een verouderde of slechte fundering leidt vaak tot verzakkingen en schade aan gevels, binnenmuren en vloeren. Deze schade maakt het noodzakelijk om eerst funderingsproblemen aan te pakken vooraleer schade aan metselwerk kan worden hersteld of gestabiliseerd. Bij funderingsherstel worden vaak stalen holle buispalen in de grond geslagen, vooral binnen de woning, na verwijdering van vloeren en eventuele vloerbalken.

De uitvoering van deze herstelmethoden vereist een zorgvuldige voorbereiding, inclusief het uitvoeren van sonderingen en het maken van werktekeningen. Daarna worden grove maten uitgezet en wordt de grond uitgegraven tot aan de aanlegdiepte. Bij deze procedure wordt vaak een houten Azobé damwand-waterkering langs woningscheidende bouwmuren aangebracht, na het verdichten van de bodemafsluiter.

Herstelconstructies en nieuwe fundering

Bij funderingsherstel is het doel om een nieuwe, stabiele fundering te creëren die in staat is om de huidige belastingen van de woning te dragen. In veel gevallen wordt een nieuwe constructieve vloer gemaakt van beton, die deels de oude bouwmuren integreert. Deze muren, vaak gemaakt van steensmetselwerk en ongeveer 21 cm breed, worden onderdeel van de nieuwe constructie. De sloopwerken bij woningscheidende bouwmuren omvatten het uitkappen van kassen van ongeveer 35 x 35 cm, terwijl een stuk metselwerk tussen de fundering en bouwmuur intact blijft.

Deze aanpak zorgt ervoor dat de bouwmuur solide blijft, terwijl de nieuwe fundering de nodige steun biedt. De holle buispalen worden hierbij geheerd op basis van een plattegrond, waarbij elke positie een nummer krijgt. Deze methode is efficiënt en zorgt voor een betere stabiliteit van de gehele constructie.

Onderzoek en beoordeling van bestaand metselwerk

Voor het metselen op oude betonfundering is het belangrijk om het bestaande metselwerk zorgvuldig te onderzoeken en te beoordelen. Dit omvat zowel visuele als destructieve testmethoden en analyseren van de constructieve eigenschappen van metselwerk.

Visuele en destructieve inspectie

Thor Logical adviseert om een visuele en destructieve inspectie uit te voeren op diverse aansluitingen, zoals balkonplaten, galerijplaten, ondersteuning van betonplaten (console’s), gevelbanden, lateien en kolommen. Deze delen zijn vaak omgeven door metselwerk en kunnen schade vertonen aan bakstenen en mortel. Deze schade kan onder meer ontstaan door thermische werking of vochtexpansie in combinatie met onjuiste detaillering.

Een belangrijk aspect is dat het metselwerk vrij moet blijven van betonconstructies. Dit wordt vaak vergeten, waardoor schade kan optreden. Bij schadebeelden zoals bij dakranden, dilataties, balustrades van metselwerk en aansluitingen boven gevelvullingen, gevelopeningen en funderingen, wordt het metselwerk vaak geopend om oorzaken van lekkage en schade te onderzoeken.

Waterkeringen en waterdicht geachte aansluitingen zijn hierbij cruciale punten. Ook bij schade aan deze aansluitingen worden adviezen en aanbevelingen opgenomen in rapporten.

Optisch en haptisch onderzoek

Naast visuele inspecties worden ook optische en haptische testen uitgevoerd. Deze testen zijn gericht op het bepalen van de hardheid van het voegwerk op meerdere posities. Hiervoor wordt een slag- en meetapparaat gebruikt. Het doel is om te bepalen of het voegwerk aan minimale eisen voldoet. Deze testen zijn essentieel voor het beoordelen van de duurzaamheid en stabiliteit van het metselwerk.

Constructieve eigenschappen van metselwerk

Woonblokken die zijn gebouwd tussen 1900 en 1988 hebben vaak draagconstructies die doorgaan tot aan de oppervlakte van de gebouwschil. Dit geldt ook voor gevelmetselwerk en spouwmuurconstructies, die sinds de jaren 30 van de vorige eeuw worden toegepast. Gevelbanden en lateien van beton zijn vaak monolithisch verbonden met achterliggende vloerconstructie en casco, bedoeld om het bovenliggende metselwerk op te vangen.

In de jaren 80 begon men met het thermisch onderbreken van prefab betonconstructies die werden opgenomen in betonnen casco en vloeren. Deze onderbreking is essentieel om koudebruggen te voorkomen. Een koudebrug is een verbinding tussen binnen- en buitenconstructie van de gebouwschil die niet geïsoleerd is en dus thermische verliezen veroorzaakt. Dit kan leiden tot vochtproblemen, condensatie en schimmelvorming, vooral bij onvoldoende ventilatie.

Herstelmethoden voor metselwerk op oude betonfundering

Wanneer de funderingsstabiliteit is hersteld, kan het metselwerk worden aangepakt. Hierbij zijn meerdere herstelmethoden mogelijk, afhankelijk van de mate van schade en de constructieve eisen van de woning.

Herstel van gevelmetselwerk

Thor Logical benadrukt dat het metselen op oude betonfundering vaak gebeurt in combinatie met een nieuwe fundering. Een voorbeeld is een woning waarin nieuwe buispalen betonfundering zijn aangebracht in combinatie met een constructieve vloer. In dit geval is de fundatie stabiel en is de scheurvorming in het metselwerk tot rust gekomen. Nu kan herstel worden uitgevoerd door een ervaren gevel-onderhoud aannemer.

De herstelprocedure omvat meestal het verwijderen van schadeplekken, het herstellen van voegwerk en het aanbrengen van nieuwe metselstenen waar nodig. Het is belangrijk om hierbij rekening te houden met de historische waarde van het metselwerk, vooral in oude woningen of in historische gebieden.

Aansluitingen en waterkeringen

Een andere belangrijke as is het herstellen van aansluitingen en waterkeringen. Oude aansluitingen, zoals die bij dakranden, dilataties en balustrades, kunnen vaak lekken of slecht zijn gedicht. Het openen van deze aansluitingen is essentieel voor het identificeren van de oorzaken van schade en lekkage.

Bij het herstellen van deze aansluitingen moet rekening worden gehouden met de thermische en vochttechnische eigenschappen van het metselwerk. Het gebruik van modernere waterdichte materialen en technieken kan hierbij van groot belang zijn.

Thermische isolatie en koudebruggen

Als de fundering en metselwerk zijn hersteld, is het essentieel om ook aandacht te besteden aan thermische isolatie. Koudebruggen kunnen namelijk leiden tot warmteverliezen en condensatieproblemen. Het thermisch onderbreken van betonconstructies die zijn opgenomen in de casco en vloeren is daarom een belangrijke stap in het herstelproces.

In de jaren 80 begon men met het ontwikkelen van technieken om koudebruggen te vermijden. Deze technieken zijn nu essentieel om energie-efficiëntie en schimmelvorming tegen te gaan.

Conclusie

Het metselen op oude betonfundering is een complex proces dat niet alleen aandacht vraagt voor de funderingsstabiliteit, maar ook voor de constructieve eigenschappen van het metselwerk, thermische isolatie en vochttechnische aandachtspunten. Bij renovaties en verbouwingen van bestaande woningen is het daarom belangrijk om een gedetailleerd onderzoek uit te voeren en eventuele schade aan het metselwerk en fundering te herstellen.

Thor Logical benadrukt dat het metselen op oude betonfundering niet alleen technisch uitdagend is, maar ook essentieel is voor de duurzaamheid en energie-efficiëntie van de woning. Door zorgvuldig te werken aan de fundering, het metselwerk en de thermische isolatie, is het mogelijk om een stabiele en energie-efficiënte woning te creëren die aan huidige normen voldoet.