Bouwen op staal in Nesselande: Uitleg over funderingsmethoden en risico’s

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

In de wijk Nesselande in Rotterdam zijn diverse bouwprojecten ontstaan waarbij de funderingsmethode "bouwen op staal" is toegepast. Deze methode, die in de bouwtechniek al jaren wordt gebruikt, is van cruciaal belang bij het bouwen van woningen en aanbouwen. In dit artikel worden de technische aspecten, toepassingsgebieden en mogelijke risico’s van fundering op staal uitgebreid besproken, met aandacht voor de toepassing in Nesselande en andere delen van Nederland. Op basis van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen wordt een duidelijk overzicht geschetst van de praktijk en het belang van deze funderingsmethode.

Wat is fundering op staal?

Fundering op staal is een funderingsmethode waarbij een bouwconstructie direct op een draagkrachtige bodemlaag rust. De term "staal" verwijst hierbij niet naar het metaal, maar naar een harde, stabiele ondergrond. Deze methode wordt vaak gebruikt in situaties waarin de bodem voldoende draagvermogen heeft om de belasting van een gebouw te dragen, zonder dat extra funderingsmaterialen zoals heipalen nodig zijn. De naam heeft zijn oorsprong in het Oudgermaans en Oudfrans, waarin "stal" betekent "rusten op" of "ondergrond". De methode is ook bekend onder de benaming "shallow foundation".

De constructie bestaat doorgaans uit strokenfunderingen of gewapende betonplaten die op de draagkrachtige grondlaag zijn geplaatst. Deze elementen zorgen ervoor dat de belasting van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond wordt verdeeld, waardoor verzakkingen worden voorkomen. De diepte van de fundering varieert meestal tussen 60 en 120 cm, afhankelijk van de draagkracht van de bodem en de eisen die aan de constructie worden gesteld.

De werkwijze van fundering op staal

De uitvoering van een fundering op staal begint met een grondonderzoek, vaak via sondering, om de draagkracht van de ondergrond vast te stellen. Als de bodem geschikt is, wordt de bovenste, minder stabiele laag afgegraven totdat de draagkrachtige bodem is bereikt. Daarna wordt een funderingsplaat of strokenfundering aangebracht. Deze plaat of stroken zorgen voor een gelijkmatige verdeling van de belasting van het gebouw. De fundering moet voorzien worden van een vorstvrij laag om opvriezen van de grond te voorkomen.

De constructie van het bouwwerk kan pas beginnen nadat de fundering is afgewerkt. Het proces vereist zorgvuldige uitvoering om eventuele stabiliteitsproblemen te voorkomen. Bijvoorbeeld, bij het uitgraven van grond voor een nieuwe fundering kan bij belendende panden het risico op bezwijken van de fundering bestaan. Bovendien kan het veranderen van de gronddruk onder aangrenzende percelen leiden tot zettingen. Ook een verlaagde grondwaterstand kan een factor zijn bij zettingen.

Toepassing in Nesselande

In Nesselande, zoals elders in Rotterdam, zijn funderingen op staal gebruikt, vooral bij vrijstaande huizen en aanbouwen. Een voorbeeld is te vinden in de Agata de Bruynkade, waar de constructie bestond uit een hout-beton-skelet (HSB). Deze methode maakt gebruik van lichte materialen, wat voordelig is bij de uitvoering van dakopbouwen en serres. In de jaren tachtig was het bouwen op staal ook een populaire keuze bij de stadsvernieuwing, waarbij appartementenbouw in vier etages in open gaten was opgenomen. Deze bouwmethode stelde hoge eisen aan isolatie en brandwerendheid, waardoor het slechts tijdelijk werd toegepast.

In het geval van Nesselande zijn de buitengevels vaak voorzien van composiet plaatmaterialen zoals Trespa, wat een moderne en duurzame uitstraling geeft aan de woningen. Deze combinatie van hout-beton-skelet en fundering op staal is een goedkope en efficiënte manier om woningen te realiseren in gebieden met een stevige ondergrond.

Voor- en nadelen van fundering op staal

Voordelen

Kostenefficiëntie: Fundering op staal is meestal goedkoper dan alternatieven zoals heipalen of schroeffunderingen. De methode vereist minder materialen en is relatief eenvoudig uit te voeren.
Snelheid: Omdat minder complexe materialen nodig zijn en de constructie direct op de grond kan worden uitgevoerd, is de bouwproces vaak sneller.
Duurzaamheid: Het gebruik van lichtere constructiematerialen en het vermijden van heipalen maakt de methode een duurzame keuze voor woningbouwprojecten.
Toepassing op diverse gebouwen: Fundering op staal is geschikt voor vrijstaande huizen, rijtjeswoningen, aanbouwen en kleine industriële of commerciële gebouwen.

Nadelen en risico’s

Risico op verzakkingen: Funderingen op staal zijn gevoelig voor zettingen en verzakkingen, vooral in gronden die snel inklinken, zoals veen- en kleigronden. Deze zettingen kunnen veroorzaakt worden door oxidatie, verkeerstrillingen of veranderingen in de grondwaterstand.
Bezwijken bij belendingen: Het uitgraven van grond voor een nieuwe fundering kan leiden tot het bezwijken van funderingen van aangrenzende panden. Dit is een belangrijk risico, vooral in dichtbebouwde gebieden.
Grondwaterstand: Een tijdelijk of permanent verlaagde grondwaterstand kan zettingen veroorzaken, wat schade aan het bouwwerk kan leiden.
Niet geschikt voor alle gronden: Fundering op staal is alleen toepasbaar op gronden met voldoende draagvermogen. In gebieden met zwakke bodems, zoals veen, is het noodzakelijk om andere funderingsmethoden te gebruiken.

Technische eisen en normen

De NEN 6744 is een Nederlandse bouwnorm die bepaalt dat een fundering op staal niet dieper mag zijn dan vijf maal de kleinste dwarsafmeting van de funderingsvoet. Dit betekent dat de breedte en hoogte van de funderingsvoet zorgvuldig worden berekend op basis van de belasting en de gronddruk. De formules die worden gebruikt om de funderingsvoet te berekenen, zijn als volgt:

F = belasting in kN/m
pgr = gronddruk in N/mm²
b = breedte voet
a = breedte metselwerk

Op basis van deze formules kan worden vastgesteld of een fundering op staal technisch haalbaar is. Het is belangrijk dat deze berekeningen worden uitgevoerd door een erkende bouwtechnisch adviseur of ingenieur om eventuele risico’s te bepalen en de juiste maatregelen te treffen.

Praktische toepassingen van fundering op staal

De methode is geschikt voor diverse toepassingen in de woningbouw en de industrie. Enkele voorbeelden zijn:

Vrijstaande woningen en rijtjeshuizen: In gebieden met stevige grond is fundering op staal een goedkope en efficiënte oplossing voor vrijstaande woningen.
Aanbouwen en uitbreidingen: Voor garages, serres en andere aanbouwen is fundering op staal vaak de enige haalbare en kostenefficiënte methode.
Industriële en commerciële gebouwen: Kleine industriële of commerciële gebouwen kunnen profiteren van de eenvoud en snelheid van deze funderingsmethode.

De methode is echter niet geschikt voor alle situaties. In gebieden met zwakke grondlagen, zoals veen, is het noodzakelijk om andere funderingsmethoden te overwegen, zoals diepe funderingen of heipalen.

Risico’s beheersen bij fundering op staal

Om mogelijke risico’s te beheersen is het belangrijk dat de bouwprojecten goed worden gepland en uitgevoerd. Een grondonderzoek is een essentieel onderdeel van het proces, waarbij de draagkracht van de bodem wordt bepaald. Daarnaast is het verstandig om het bouwproces te monitoren op eventuele veranderingen in de ondergrond, zoals trillingen of veranderingen in de grondwaterstand. In sommige gevallen kan het aanbrengen van een plaatfundering van schuimbeton onder het gehele bouwwerk helpen om zettingen te beperken.

De bouwpartijen en opdrachtgevers moeten bewust zijn van de risico’s die verbonden zijn aan fundering op staal. Door vooraf risico’s in kaart te brengen en het bouwproces nauwkeurig te monitoren, kan schade aan panden worden voorkomen of beperkt. Dit is vooral belangrijk in gebieden met een kwetsbare ondergrond, zoals het westelijke deel van Nederland.

Toekomst en ontwikkelingen

De toepassing van fundering op staal blijft een belangrijke optie in de bouwsector, vooral in situaties waarin de bodem geschikt is. Echter, gezien de kwetsbaarheid van deze funderingsmethode voor zettingen en verzakkingen, is het noodzakelijk om technische verbeteringen en innovaties te overwegen. Bijvoorbeeld, het gebruik van schuimbetonplaten onder funderingen kan zettingen beperken en de stabiliteit van de constructie vergroten.

Ook is er behoefte aan een betere monitoring van de ondergrond tijdens en na het bouwproces. Door moderne sensoren en metingen te gebruiken, kan worden voorkomen dat schade aan panden ontstaat door onverwachte veranderingen in de bodem. Deze technologieën zijn al in gebruik bij risicovolle bouwprojecten en kunnen worden uitgerold naar kleinere woningbouwprojecten.

Conclusie

Fundering op staal is een technisch eenvoudige en kostenefficiënte methode voor het bouwen van woningen en aanbouwen, mits de ondergrond voldoende draagkracht heeft. De methode is vaak toegepast in Nesselande, waar vrijstaande huizen en aanbouwen zijn gerealiseerd met een hout-beton-skelet. Toch zijn er ook risico’s verbonden aan deze funderingsmethode, zoals verzakkingen, zettingen en bezwijken van belendende panden. Het is daarom belangrijk dat bouwprojecten goed worden gepland, uitgevoerd en gemonteerd.

In de huidige bouwsector is het noodzakelijk om zowel de voordelen als de risico’s van fundering op staal te begrijpen. Door vooraf grondonderzoek te doen, risico’s in kaart te brengen en het bouwproces te monitoren, kan schade aan panden worden voorkomen. Voor opdrachtgevers is het verstandig om samen te werken met ervaren bouwtechnische adviseurs en constructeurs om ervoor te zorgen dat het bouwproces veilig en efficiënt verloopt.

Fundering op staal blijft een waardevolle optie in de bouwsector, maar vereist een zorgvuldige aanpak en technische expertise. In Nesselande en andere delen van Nederland kan deze methode een betrouwbare en duurzame basis vormen voor woningbouwprojecten, zolang de ondergrond geschikt is en de bouwprojecten goed worden uitgevoerd.