Funderingsproblematiek in Nederland: Oorzaken, gevolgen en aanpak

Published by Redactie on juli 27, 2025 | Category fundering

De afgelopen tijd is de funderingsproblematiek en bodemdaling in Nederland steeds vaker in het nieuws belicht. Zowel op tv als in kranten en online platforms wordt aandacht besteed aan de groeiende crisis die honderdduizenden woningen treft. De uitzendingen van NOS en RTL Nieuws tonen duidelijk de urgentie van het onderwerp aan, terwijl ook de overheid en experts bezig zijn met het opstellen van aanpakstrategieën. In dit artikel geven we een overzicht van de huidige situatie, de oorzaken van funderingsproblemen, de maatschappelijke en financiële gevolgen en de mogelijke oplossingen.

Inleiding

Funderingsproblematiek is een complex en technisch onderwerp, waarbij verschillende factoren een rol spelen, zoals de ondergrond, klimaatverandering, onderhoudsbehoefte en constructiegegevens. In Nederland is het probleem vooral sterk gevoeld in regio’s met veen- en kleigrond, waarbij het waterpeil van de ondergrond een belangrijke invloed heeft op de stabiliteit van gebouwen. Door drogere zomers, klimaatverandering en veroudering van infrastructuur is het risico op verzakkingen en funderingsschade toegenomen.

De aandacht voor de funderingsproblematiek is in de afgelopen jaren gestegen, onder meer door de uitzendingen van NOS Nieuwsuur en RTL Nieuws. In deze uitzendingen wordt de impact van bodemdaling op woningen en infrastructuur belicht, met bijdragen van experts van het KCAF, het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling, erkende funderingsonderzoeksbureaus en de TU Delft. De problemen zijn niet alleen technisch complex, maar ook emotioneel en financieel aantastend voor woningeigenaren.

Oorzaken van funderingsproblematiek

De oorzaken van funderingsproblematiek zijn meestal een combinatie van factoren, waardoor het vaak lastig is om één duidelijke oorzaak te bepalen. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste oorzaken, gebaseerd op de beschikbare informatie.

Ondergrond en grondwaterpeil

De ondergrond speelt een centrale rol bij funderingsproblematiek. Gebouwen die op klei- of veengrond staan zijn gevoeliger voor bodemdaling. Deze grondsoorten kunnen bewegen, zinken of krimpen wanneer het grondwaterpeil te laag komt te staan. In droge perioden kan de bodem uitdrogen en zinken, wat leidt tot scheuren in muren, vloeren en plafonds. In regenachtige perioden kan de bodem weer opzwellen, waardoor extra spanning ontstaat. Dit heen en weer bewegen van de ondergrond kan langdurige schade aan de fundering en de constructie van gebouwen veroorzaken.

Klimaatverandering

De klimaatverandering heeft een directe invloed op de funderingsproblematiek. Door de veranderingen in neerslagpatronen en de toegenomen droogteperiodes wordt de ondergrond steeds onstabiler. De droge zomers die Nederland de laatste jaren meemaakt, zorgen ervoor dat het grondwaterpeil in vele regio’s te laag komt te staan. Dit heeft als gevolg dat de bodem zakt, wat uiteindelijk tot funderingsproblemen leidt.

Onderhoud en constructie

Niet alleen de ondergrond en klimaatfactoren zijn verantwoordelijk voor funderingsproblemen. Ook het onderhoud van de infrastructuur en de constructie van gebouwen kunnen een rol spelen. Gebouwen die verouderd zijn of onvoldoende onderhouden worden, kunnen instabiel worden. Bovendien kunnen werkzaamheden in de omgeving van een woning, zoals aanleg van wegen of grachtverdiepingen, een impact hebben op de stabiliteit van de fundering.

Een andere oorzaak is de bacteriële aantasting van houten funderingen. In sommige regio’s zijn de funderingen van huizen gemaakt van hout, wat gevoelig is voor rottend. Als deze houten funderingen niet goed onderhouden worden, kunnen ze verder slijten en instabiel worden.

Verouderde constructie

Sommige gebouwen zijn gemaakt met verouderde constructietechnieken die minder geschikt zijn voor de huidige omstandigheden. Bijvoorbeeld, oude huizen die op paalfunderingen staan, kunnen gevoeliger zijn voor bodemdaling, omdat de paalrot een probleem kan veroorzaken. De paalrot ontstaat als houten palen in de ondergrond te veel vocht opnemen en gaan rotten. Dit kan leiden tot een afname van de dragende capaciteit van de fundering.

Gevolgen van funderingsproblematiek

De gevolgen van funderingsproblematiek zijn zowel financieel als emotioneel aantastend. Gebouwen met funderingsschade kunnen niet alleen moeilijker worden verkocht, maar ook duurder zijn om te renoveren. Daarnaast heeft funderingsproblematiek een directe impact op de leefbaarheid van woningen.

Financiële gevolgen

Een van de grootste problemen bij funderingsproblematiek is de hoge kosten die verbonden zijn aan herstel- en preventiemaatregelen. Het herstellen van funderingsschade is vaak een tijdrovende en dure onderneming. In sommige gevallen zijn duizenden euro’s aan kosten nodig om de fundering te herstellen. Daarnaast is er het risico dat de schade verder groeit als er geen actie wordt ondernomen, wat de kosten alleen maar verder opdrijft.

Volgens het advies van de Raad van de Leer en het Onderzoek (Rli), dat op 29 februari 2024 is goedgekeurd, kan het totale schadebedrag in Nederland oplopen tot €54 miljard. Dit betekent dat de financiële impact van funderingsproblematiek aanzienlijk is en een serieuze belasting vormt voor de woningeigenaren, de overheid en de woningbouwsector.

Emotionele en maatschappelijke gevolgen

Naast de financiële impact heeft funderingsproblematiek ook emotionele en maatschappelijke gevolgen. Het hebben van een veilig en betaalbaar huis is een fundamenteel behoefte van mensen. Wanneer funderingsproblemen optreden, kan dat leiden tot angst, frustratie en onzekerheid. In sommige gevallen moet een familie tijdelijk verhuizen of moet het huis worden verkocht, wat extra stress veroorzaakt.

Daarnaast kan funderingsproblematiek leiden tot een stapeling van problemen, zoals beschadiging van andere delen van het huis, zoals vloeren, muren en plafonds. Dit kan de leefbaarheid van het huis verder verminderen en maakt het leven van de bewoners moeilijker.

Aanpak van funderingsproblematiek

De afgelopen jaren zijn er verschillende initiatieven genomen om de funderingsproblematiek in Nederland aan te pakken. De overheid, experts en woningeigenaren werken samen om een duurzame oplossing te vinden. Hieronder geven we een overzicht van de huidige aanpakstrategieën.

Nationale aanpak funderingsproblematiek

De demissionaire ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Infrastructuur en Waterstaat hebben in februari 2024 een advies goedgekeurd over een nationale aanpak van funderingsproblematiek. Het advies is samengesteld door het Rli en bevat concrete stappen om de situatie te verbeteren. Het advies benadrukt de urgentie van de funderingsproblematiek en stelt voor om een breed opgezette aanpak te ontwikkelen.

Volgens het advies is het noodzakelijk om preventieve maatregelen te nemen om het aantal huizen met funderingsschade te beperken. Dit omvat onder andere het verbeteren van het grondwaterpeil, het onderhouden van de infrastructuur en het verbeteren van de kennis over funderingsproblematiek bij woningeigenaren en experts.

Financiële ondersteuning voor woningeigenaren

Een andere belangrijke maatregel is het bieden van financiële ondersteuning aan woningeigenaren die funderingsproblemen hebben. Het kabinet heeft aangekondigd dat woningeigenaren ondersteuning krijgen bij het herstellen of voorkomen van funderingsproblemen. Dit is een belangrijke stap, omdat de hoge kosten van herstelwerken vaak een obstakel vormen voor woningeigenaren die actie willen ondernemen.

De financiering voor funderingsherstel is nu landelijk beschikbaar, zoals aangekondigd in de nieuwsbrief van KCAF in juli 2025. Deze financiering helpt woningeigenaren om herstelwerken uit te voeren zonder te hoeven afhankelijk zijn van hun eigen financiële middelen.

Onderzoek en kennisuitwisseling

Het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling en de TU Delft zijn actief betrokken bij onderzoek naar funderingsproblematiek. Dit onderzoek is gericht op het begrijpen van de oorzaken van bodemdaling en het ontwikkelen van effectieve oplossingen. Het onderzoek levert niet alleen kennis voor experts, maar ook voor woningeigenaren en politici.

In juli 2025 organiseerde het KCAF een bijeenkomst met Franse senatoren om ervaringen uit te wisselen over funderingsproblematiek en de aanpak daarvan. Nederland en Frankrijk delen gemeenschappelijke uitdagingen, zoals paalrot, verzakkingen en krimp-zwelproblematiek. Door het uitwisselen van kennis kunnen zowel Nederland als Frankrijk profiteren van innovatieve oplossingen.

Actief grondwaterbeheer

Een van de innovatieve oplossingen die in Nederland worden getest, is actief grondwaterbeheer. Dit betreft het bewust beheren van het grondwaterpeil om de stabiliteit van de ondergrond te verbeteren. In het Kleiwegkwartier in Rotterdam zijn er projecten gestart waarin dit type beheer wordt toegepast. Deze projecten tonen aan dat het mogelijk is om de funderingsproblematiek te beheersen door het grondwaterpeil te stabiliseren.

Conclusie

Funderingsproblematiek is een complex en urgent onderwerp in Nederland, met verstrekkende gevolgen voor woningeigenaren, de maatschappij en de economie. De oorzaken zijn meervoudig, variërend van ondergrond en klimaatverandering tot verouderde constructie en onvoldoende onderhoud. De gevolgen zijn zowel financieel als emotioneel aantastend, en zonder actie kan de situatie alleen maar verder verslechteren.

De afgelopen jaren is er hoop ontstaan door de lancering van een nationale aanpak, financiële ondersteuning voor woningeigenaren en innovatieve oplossingen zoals actief grondwaterbeheer. Door samenwerking tussen experts, woningeigenaren en overheden kan de funderingsproblematiek worden bestreden. Het is nu aan de samenleving om deze maatregelen te steunen en actie te ondernemen, zodat de komende jaren de woningvoorraad in Nederland weer veilig en leefbaar wordt.