Funderingsproblemen in Nederland: oorzaken, herkenning, herstel en nationale aanpak

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Funderingsproblemen zijn in Nederland een steeds urgenter en complexer onderwerp. Het land, met zijn Lage Landen-locatie en zachte bodems, heeft historisch gezien al technische uitdagingen bij de bouw van woningen en infrastructuur. Door klimaatverandering, beleidskeuzes en bodemdaling is het aantal huizen dat te maken krijgt met funderingsproblemen in de afgelopen jaren sterk toegenomen. Deze problemen hebben niet alleen financiële gevolgen, maar ook maatschappelijke. In dit artikel geven we een overzicht van de oorzaken, herkenning, herstelmogelijkheden en de benodigde maatregelen op nationaal niveau.

Oorzaken van funderingsproblemen

Funderingsproblemen ontstaan door een combinatie van bouwmethodes, bodemkenmerken en externe factoren. In Nederland zijn vooral twee funderingstypen betrokken bij de problematiek: funderingen op houten palen en ondiepe funderingen.

Houten palen

Voor 1970 werden houten palen vaak gebruikt om gebouwen te stutten. Deze palen zijn meestal gemaakt van eik, linde of andere duurzame houtsoorten. Houten palen zijn echter alleen geschikt als ze continu onder water staan. Als het grondwaterpeil daalt, kunnen de palen droog komen te staan en gaan ze rotten. Dit proces, bekend als paalrot, kan leiden tot een verlies aan sterkte en daarmee tot verzakkingen van gebouwen.

Droogteperiodes door klimaatverandering verhersen de grondwaterstand en zorgen dus voor verder verslechteren van deze funderingen. In combinatie met zachte bodems zoals veen of klei kan het gevolg zijn dat huizen of infrastructuur zinken of scheuren.

Ondiepe funderingen

Ondiepe funderingen worden gebruikt op stevige grond, zoals zand. In de post-oorlogse bouwperiode, waarin snel veel huizen nodig waren, werden deze funderingen vaak toegepast, zelfs op zachte bodems waar ze niet geschikt zijn. In zulke gevallen kan de grond krimpen of verzakken, wat leidt tot scheuren in muren, klemmende deuren en ongelijke vloeren.

De klimaatverandering heeft geleid tot meer extreme weersomstandigheden, zoals zware regenval en droogte. Deze variaties in de bodemvochtigheid kunnen de druk op de fundering veranderen en daarmee schade veroorzaken.

Andere factoren

Naast droogte en zachte bodems zijn ook beleidskeuzes en bodemdaling belangrijke oorzaken. De overheid kan bijvoorbeeld kiezen om de grondwaterstand in een bepaald gebied te verlagen of te verhogen, wat gevolgen heeft voor de stabiliteit van funderingen. Daarnaast zinkt de bodem in sommige delen van Nederland door natuurlijke processen of menselijke activiteiten, wat extra belasting legt op de funderingen.

Herkenning van funderingsproblemen

Funderingsproblemen zijn vaak het gevolg van langzaam opbouwende schade, die moeilijk op tijd herkend wordt. Echter, er zijn een aantal tekenen die wijzen op mogelijke funderingsproblemen:

Scheuren in de muren, vooral schuine of diagonale scheuren die groter worden.
Verzakkingen van vloeren, die ongelijk of zijdig liggen.
Klemmende deuren en ramen vanwege vervorming van de muurconstructie.
Scheve muren of schoorstenen, die duidelijk aanduiden dat het gebouw niet meer horizontaal is.
Geluiden bij het lopen of het openen van deuren, zoals knakken of kraken.

Als u dergelijke signalen opmerkt, is het verstandig om een funderingsonderzoek in te stellen. Dit onderzoek kan uitwijzen of er daadwerkelijk sprake is van schade en of herstelmaatregelen nodig zijn.

Funderingsonderzoek en herstel

Bij funderingsproblemen is het belangrijk om niet te wachten met herstelmaatregelen. Hoe langer het wachten, hoe groter de vervolgschade. Een vroegtijdig onderzoek kan duidelijk maken of er sprake is van schade en wat de beste aanpak is. Dit onderzoek bestaat meestal uit twee stappen:

Quickscan

Een quickscan is een eerste, bovengrondse inspectie waarbij geen ingrijpende metingen of gravingen worden gedaan. De quickscan is bedoeld om te bepalen of er aanwijzingen zijn voor funderingsproblemen. Als de quickscan positief uitvalt, kan een uitgebreid onderzoek volgen.

Uitgebreid funderingsonderzoek

Bij een uitgebreid onderzoek worden geavanceerde technieken gebruikt, zoals sonderen, proeven en geotechnische metingen. Dit onderzoek levert een gedetailleerde kaart van de ondergrond en de staat van de fundering op. Het resultaat is een rapport dat aanbevelingen bevat voor herstelmaatregelen.

Bij funderingsherstel zijn verschillende methoden beschikbaar, afhankelijk van de oorzaak en de omvang van de schade. Deze kunnen variëren van het injecteren van stabiliserende materialen tot het aanbrengen van extra palen of het versterken van de ondergrond. Het herstel is vaak kostbaar, maar het vermindert het risico op verdere schade en verlaging van de waarde van het pand.

Bij verkoop van een woning is het verstandig om een funderingsonderzoek uit te voeren voordat een koopafspraken wordt gemaakt. Een taxatierapport of bouwtechnische keuring bevat vaak weinig informatie over de fundering. Een funderingsonderzoek kan voorkomen dat koopprijsverdringen of schadeclaims optreden. Soms is het verstandig om in het koopcontract een ontbindende voorwaarde op te nemen over de fundering.

Nationale aanpak en financiering

De funderingsproblematiek is niet alleen een technisch of financieel probleem, maar ook een maatschappelijk. In heel Nederland, en niet alleen in de Randstad, zijn funderingsproblemen aan de orde. De verwachting is dat tot 2050 sprake is van funderingsschade ter waarde van 20 tot 30 miljard euro, mits er acties ondernomen worden om de schade zoveel mogelijk te beperken. Zonder maatregelen kan het bedrag aanzienlijk hoger uitvallen.

Daarom is een nationale aanpak nodig. De Regionale Lijst Immovere (Rli) heeft daarom een advies publiceerd over hoe funderingsproblematiek doeltreffend aangepakt kan worden. In het advies wordt benadrukt dat er meer kennisdeling moet zijn tussen gemeenten en regio’s, zodat de beste methoden en ervaringen gedeeld worden. Bovendien wordt benadrukt dat er meer investeringen zijn nodig in funderingsherstel en preventie.

Subsidies en financiering

Sommige gemeenten bieden subsidies voor funderingsonderzoek en herstel. Het Fonds Duurzaam Funderingsherstel biedt bovendien leningen voor funderingsherstel in aangesloten gemeenten en provincies. Deze financiering is van belang, omdat funderingsherstel vaak aanzienlijke kosten met zich meebrengt.

Daarnaast zijn er ook initiatieven op lokaal niveau, zoals demonstratieprojecten en kenniscentra, die helpen bij het identificeren en herstellen van funderingsproblemen. De kennis die opgedaan wordt in steden als Rotterdam en Gouda kan vanuit de Randstad uitgebreid worden naar andere regio’s.

Klimaatverandering en funderingsproblemen

Klimaatverandering speelt een centrale rol bij de toename van funderingsproblemen in Nederland. De stijgende zeespiegel en het stijgende aantal extreme weersverschijnselen zorgen voor grotere druk op de bodem en funderingen. De combinatie van droogte en zware regenval heeft geleid tot fluctuerende grondwaterstanden, wat houten palen in gevaar brengt en zachte grond kan doen krimpen of verzakken.

Een toekomstbestendig bouwbeleid is essentieel om funderingsproblemen te voorkomen. Dit betekent het gebruik van duurzame funderingsmethoden, zoals diepe funderingen of stabilisatie van zachte grond, en het versterken van bestaande funderingen. Daarnaast is het belangrijk om woningen en infrastructuur te bouwen op locaties die minder gevoelig zijn voor klimaatverandering.

Conclusie

Funderingsproblemen zijn een groeiend en complex probleem in Nederland. Zowel houten palen als ondiepe funderingen kunnen door klimaatverandering, beleidskeuzes en bodemdaling in gevaar komen. Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk om vervolgschade te voorkomen. Een vroegtijdig onderzoek kan aantonen of herstel nodig is en wat de beste aanpak is. Funderingsherstel is vaak kostbaar, maar het voorkomt verdere schade en vermindert het risico op verlies van woningwaarde.

Op nationaal niveau is een koorddun aanpak noodzakelijk. De Rli en andere organisaties benadrukken de noodzaak van kennisdeling, financiering en investeringen in duurzame funderingsmethoden. In de toekomst zal het bouw- en woningbeleid verder moeten evolueren om aan de uitdagingen van klimaatverandering en zachte bodems te kunnen voldoen.

Voor eigenaren en bouwers is het belangrijk om bewust te worden van de risico’s van funderingsproblemen en actief te zijn in de preventie en herstel. Het is niet alleen een technische kwestie, maar ook een maatschappelijke, die aandacht verdient van individuen, overheden en sectororganisaties.

Bronnen

problems