Antieke fundering in Schiedam: Aanpak, uitdagingen en oplossingen voor woningeigenaren

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

In de historische stad Schiedam zijn woningen vaak op houten palen gefundeerd, een techniek die ruim honderd jaar geleden werd toegepast. Deze antieke funderingssystemen zijn echter niet zonder risico, aangezien de oude palen door de jaren heen aan verzwakking, negatieve kleef en droogstand zijn blootgesteld. In 2004 begon de gemeente Schiedam met een specifieke aanpak om funderingsproblemen aan te kaarten, en sindsdien zijn er talloze woningen voorzien van een herstel of volledig nieuwe fundering. Voor woningeigenaren is het begrijpen van de aard van deze funderingsproblematiek, de opties voor herstel en de ondersteuning van de gemeente essentieel bij het beheersen van de risico’s en het behoud van de waarde van hun woning.

In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de geschiedenis en aard van funderingsproblemen in Schiedam, de aanpak die de gemeente heeft ingesteld, en de technische opties voor funderingsherstel. Daarnaast wordt ingegaan op de rol van eigenaren, de samenwerking tussen gemeente en woningeigenaren, en de financiële ondersteuning die beschikbaar is. Op basis van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen wordt een duidelijk beeld geschetst van de situatie in Schiedam en de mogelijkheden voor funderingsherstel.

Aard en oorzaak van funderingsproblemen in Schiedam

De meeste woningen in Schiedam zijn in de vroege 20e eeuw op houten palen gefundeerd. Deze palen werden gedaald in zand- of kleiachtige grondlagen en moesten de zware last van de woning dragen. In de loop der jaren zijn deze palen echter aan diverse vormen van aantasting blootgesteld, wat heeft geleid tot instabiliteit en afzetting van woningen.

Gebrekkige draagkracht en negatieve kleef

Een van de belangrijkste oorzaken van funderingsproblemen is de verzwakking van de houten palen. Dit kan het gevolg zijn van verrotting, insecten, of negatieve kleef. Negatieve kleef ontstaat wanneer de grond om de paal heen samentrekt of vermindert in volume, waardoor een negatieve kracht op de paal werkt. Dit kan de draagkracht van de paal verder verlagen. In combinatie met ouderdom en afwezigheid van regelmatig onderhoud, kunnen de palen dus aan belastbaarheid verliezen.

Droogstand van paalkoppen

Een tweede factor die bijdraagt aan funderingsproblemen is droogstand van de paalkoppen. In Schiedam is de grond vaak zandachtig of kleiachtig en kan door verdroging of veranderingen in het grondwaterpeil de vochttoevoer naar de paalkoppen verminderen. Wanneer de paalkoppen droog vallen, kunnen ze verder slijten of zelfs volledig uitvallen, wat leidt tot afzetting van het bouwwerk.

Afschrijving en instabiliteit van bouwwerken

De combinatie van deze factoren heeft geleid tot instabiliteit van woningen en visuele tekenen van afzetting, zoals scheuren in de muren, deur- en vensterproblemen, of een ongelijke vloer. Omdat de fundering de basis vormt van de stabiliteit van een woning, zijn funderingsproblemen zowel een esthetische als een structurele uitdaging.

Aanpak door gemeente Schiedam

In 2004 startte de gemeente Schiedam met een specifieke aanpak om funderingsproblemen aan te kaarten en woningeigenaren te ondersteunen bij herstel- of herplaatsingsprojecten. Deze aanpak is in de loop van de jaren verder uitgebouwd en is nu ondergebracht binnen het Servicepunt Woningverbetering Schiedam. Het Servicepunt is een centraal contactpunt voor woningeigenaren met vragen over funderingsherstel, woningverbetering, verduurzaming en financieringsmogelijkheden.

Rol van het Servicepunt Woningverbetering

Het Servicepunt Woningverbetering heeft funderingsherstel opgenomen als speerpunt en biedt woningeigenaren ondersteuning bij het starten van herstelprojecten. Voor woningen met funderingsproblemen worden gratis adviezen en herstelplannen aangereikt. Daarnaast monitort het Servicepunt 400 woningen om de staat van de fundering te beoordelen en eventueel herstelprojecten in te sturen.

Ook zijn er funderingskaarten beschikbaar, die een overzicht geven van de locaties en problemen die in het verleden zijn aangetroffen. Deze kaarten kunnen woningeigenaren helpen bij het inschatten van hun eigen situatie en beslissen of een herstelproject nodig is.

Gratis projectleiding en financiële ondersteuning

Bij funderingsherstelprojecten is het Servicepunt betrokken bij het aanstellen van een gratis projectleider, die woningeigenaren begeleidt vanaf het begin tot het einde van het project. Dit omvat het opstellen van een herstelplan, het kiezen van een aannemer en het begeleiden van de financieringsaspiraties.

Daarnaast biedt de gemeente laagrentelijke leningen aan voor funderingsherstel. Deze leningen zijn voor 30 jaar vast met een rente van 1,5%. Bovendien is het Servicepunt betrokken bij het opstellen van financieringsvoorstellen en het uitvoeren van herstelprojecten in geval van weigeraars.

Samenwerking met eigenaren

Een van de kernprincipes van de aanpak is samenwerking. Zoals verduidelijkt door Ab van der Meer, projectmanager funderingsherstel, is het belangrijk dat woningeigenaren met elkaar overleggen en gezamenlijk beslissingen nemen. In sommige gevallen is het noodzakelijk dat eigenaren bereid zijn om kosten voor hun rekening te nemen van een weigeraar, wat in het voordeel is van het gehele project.

De samenwerking tussen gemeente en woningeigenaren is een essentieel onderdeel van het funderingsherstel in Schiedam. Deze samenwerking helpt bij het vinden van technische en financiële oplossingen, en het behoud van de historische en culturele waarde van de woningen.

Funderingsherstel: Technische opties en uitvoering

Funderingsherstel in Schiedam kan op verschillende manieren worden uitgevoerd, afhankelijk van de aard van de problemen en de structuur van de woning. De keuze voor herstel of vervanging van de fundering hangt af van een uitgebreid funderingsonderzoek dat wordt uitgevoerd door een professioneel funderingsbedrijf of de gemeente.

Uitgebreid funderingsonderzoek

Voor elk herstelproject is een uitgebreid funderingsonderzoek van essentieel belang. Dit onderzoek brengt de technische staat van de fundering in kaart en bepaalt of herstel of vervanging nodig is. Het onderzoek omvat onder andere het onderzoeken van de draagvermogens van de palen, de staat van de grond, en de mate van aantasting van de houten palen.

Als de oorspronkelijke fundering niet meer voldoet aan de huidige eisen van draagvermogen, kan een gedeeltelijke of volledige vervanging van de fundering worden overwogen. In geval van vervanging worden moderne funderingsmaterialen zoals stalen buispalen of beton gebruikt, die de oude houten palen kunnen vervangen.

Herstel versus vervanging

In sommige gevallen is herstel van de fundering mogelijk, bijvoorbeeld door het versterken van de oude palen of het aanbrengen van nieuwe palen in combinatie met de bestaande. Dit is vooral het geval wanneer de oude palen nog steeds draagvermogen hebben, maar structurele verbeteringen nodig zijn.

Een funderingsherstelplan wordt opgesteld op basis van de resultaten van het onderzoek. Dit plan bevat technische details over de manier van herstel, de benodigde materialen, en de financieringsopties.

Werkzaamheden en tijdsplanning

Het uitvoeren van funderingsherstelprojecten is een complexe en tijdrovende onderneming. De duur van een project kan variëren van enkele weken tot enkele jaren, afhankelijk van de omvang van de funderingsproblematiek en de benodigde werkzaamheden.

In de praktijk betekent funderingsherstel dat paalmonsters worden genomen, nieuwe palen worden gemaakt of geïnstalleerd, en eventueel de structuur van de woning wordt versterkt. Dit vereist een professionele uitvoering en een goed georganiseerde tijdsplanning.

Voorbeeldprojecten

Een bekend voorbeeld van funderingsherstel in Schiedam is het project op de Rembrandtlaan 11 t/m 25 / Jan Steenstraat 2-4. Dit project is in maart 2023 afgerond en betrof de vervanging van houten palen door stalen buispalen. Een ander voorbeeld is het herstelproject aan de Rotterdamsedijk, dat momenteel in uitvoering is.

In beide gevallen was de gemeente betrokken bij het begeleiden van de eigenaren, het opstellen van financieringsvoorstellen, en het aanstellen van een projectleider. De ervaring met deze projecten heeft geleid tot een betere inzicht in de technische en financiële aspecten van funderingsherstel in Schiedam.

Fundering en monumentale waarden

In gevallen waarin de woning een historische of monumentale waarde heeft, zijn er extra richtlijnen en vereisten voor funderingsherstel. De gemeente Schiedam heeft daarvoor richtlijnen vastgesteld die beschreven zijn in de lokale regelgeving. Deze richtlijnen zijn gericht op het behoud van historische kelders en de stabiliteit van het bouwwerk.

Richtlijnen voor funderingsherstel

De lokale regelgeving stelt duidelijke richtlijnen voor funderingsherstel in historische woningen. De belangrijkste uitgangspunten zijn:

Een bouwwerk mag alleen worden voorzien van een (gedeeltelijke) nieuwe fundering als de oorspronkelijke fundering aantoonbaar slecht of overbelast is.
Historische kelders moeten worden behouden.
Een bestaande, dichtgestorte kelder mag worden leeggehaald en hersteld.
Het aanbrengen of uitdiepen van kelders of souterrains is mogelijk mits dit geen nadelige gevolgen heeft voor de aanwezige monumentale waarden.

Uitvoeringsrichtlijnen

Om funderingsherstel in historische woningen uit te voeren, zijn er specifieke uitvoeringsrichtlijnen:

Een funderingsrapport moet uitsluitsel geven over de technische staat en de mate van aantasting van de fundering.
Onvoldoende draagvermogen van een fundering moet rekentechnisch worden aangetoond.
Bij versterking of herstel van een fundering dient maximaal behoud van de oude fundering leidend te zijn.
In het geval van het aanbrengen of uitgraven van kelders dient de aanvrager te tonen dat het monument en de omliggende panden hierdoor geen risico lopen.

Deze richtlijnen zijn bedoeld om te zorgen voor het behoud van de historische waarde van de woning, terwijl tegelijkertijd de structurale stabiliteit wordt gewaarborgd.

Financiële ondersteuning en subsidies

Een belangrijk aspect van funderingsherstel is de financiering van het project. Omdat funderingsherstel vaak kosten ver boven de normale renovatie- of verbeteringsprojecten gaat, zijn subsidies en financieringsmogelijkheden van groot belang voor woningeigenaren.

Laagrentelijke lening

De gemeente Schiedam biedt een laagrentelijke lening aan voor funderingsherstel. Deze lening is voor 30 jaar vast en heeft een rente van 1,5%. De lening is bedoeld om woningeigenaren te helpen bij het aanbrengen van funderingsherstelprojecten en is een belangrijke ondersteuning bij het opstarten van dergelijke projecten.

Subsidies en financieringsvoorstellen

Daarnaast helpt het Servicepunt Woningverbetering bij het opstellen van financieringsvoorstellen en subsidies. Dit omvat het schrijven van verzoeken voor subsidies aan externe instellingen, en het begeleiden van woningeigenaren bij het aanvragen van financiering. De gemeente probeert zo veel mogelijk in te spelen op de behoeften van woningeigenaren en zorgt voor een zo betaalbaar mogelijk herstelproces.

Eigenarenverenigingen en collectieve herstelprojecten

In sommige gevallen is het mogelijk om funderingsherstel collectief aan te pakken. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn in een woningbouwcorporatie of in een straat waar meerdere woningen met vergelijkbare funderingsproblemen zijn. In dergelijke gevallen kan het financiële risico worden gedeeld en is er vaak een groter budget beschikbaar.

Samenwerking en communicatie

Een van de essentiële factoren in het funderingsherstel in Schiedam is samenwerking. Dit betreft zowel de samenwerking tussen gemeente en woningeigenaren, als de samenwerking binnen een groep van woningeigenaren die bij een funderingsherstelproject betrokken zijn.

Projectleiding en begeleiding

Het aanstellen van een gratis projectleider is een belangrijk onderdeel van de aanpak. Deze projectleider helpt woningeigenaren bij het starten van het herstelproject, het opstellen van een herstelplan, het kiezen van een aannemer, en het begeleiden van de financieringsaspiraties. De projectleider is verantwoordelijk voor de organisatie van het project en helpt bij het oplossen van eventuele problemen die zich voordoen.

Communicatie en overleg

Goede communicatie en overleg zijn essentieel bij funderingsherstelprojecten. Woningeigenaren moeten zich bewust zijn van de risico’s en voordelen van herstel of vervanging van de fundering, en moeten bereid zijn tot overleg met andere eigenaren en met de gemeente. In sommige gevallen is het nodig dat eigenaren bereid zijn om kosten voor hun rekening te nemen van een weigeraar, wat in het voordeel is van het gehele project.

Conclusie

De aanpak van funderingsproblemen in Schiedam is een complexe, maar essentiële activiteit voor het behoud van de structurale stabiliteit en de historische waarde van woningen. De gemeente Schiedam heeft een uitgebreide aanpak ingesteld, waaronder het Servicepunt Woningverbetering, laagrentelijke leningen, en samenwerking met woningeigenaren. Deze aanpak helpt woningeigenaren bij het starten en uitvoeren van funderingsherstelprojecten en zorgt voor een betere inzicht in de technische en financiële aspecten van funderingsherstel.

Voor woningeigenaren is het belangrijk om zich bewust te zijn van de aard van funderingsproblemen en de beschikbare opties voor herstel of vervanging. Door goed overleg en samenwerking met de gemeente en andere woningeigenaren, is het mogelijk om funderingsproblemen aan te kaarten en de waarde van de woning te behouden.

Bronnen

antiek