Fundering op staal: Risico’s, klachten en herstelmethoden bij verzakkingen

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Inleiding

Een fundering op staal is een veelgebruikte methode in de Nederlandse bouwsector, vooral in stedelijke en dorpsgebieden met een relatief stevige ondergrond. Deze funderingstechniek betekent dat het gebouw direct op de ondergrond rust, zonder gebruik van heipalen. In tegenstelling tot paalfunderingen, waarbij de belasting van het gebouw via palen op een diepere, draagkrachtigere laag wordt overgedragen, draagt een fundering op staal het gewicht via een betonnen rand of strokenfundering op de directe ondergrond.

Hoewel deze methode eenvoudig en kosteneffectief is, is het niet zonder risico’s. Onder invloed van veranderende grondomstandigheden, zoals een stijgende grondwaterstand, bodemverzakkingen of een veranderende belasting van het gebouw, kunnen funderingsproblemen ontstaan. Typische klachten zijn scheuren in muren en vloeren, klemmende deuren en ramen, en ongelijke vloeren. In ernstige gevallen kan er zelfs sprake zijn van een zichtbare verzakking van het gebouw.

In dit artikel bespreken we de structuur en toepassingen van een fundering op staal, de oorzaken van verzakkingen, de klachten die kunnen optreden, en de herstelmethoden die beschikbaar zijn om de stabiliteit van het gebouw te herstellen. Alle informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen uit de bouwsector.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal, ook wel genoemd als ondiepe fundering of randfundering, is een bouwtechniek waarbij de fundering direct op de grond rust, zonder gebruik van palen. Deze methode wordt vaak toegepast in gebieden met een stevige en droge ondergrond. De term "staal" is historisch afkomstig uit het oudhollands en verwijst naar de beschikbare ondergrond, in tegenstelling tot "water", wat een onstabiele ondergrond aanduidt.

De fundering bestaat meestal uit een strokenfundering of een plaatfundering, gemaakt van beton. Strokenfunderingen zijn tegenwoordig het meest gebruikte type en bestaan uit twee stalen stroken die de belasting van het bouwobject overdragen op de ondergrond. De stalen stroken zorgen voor trekkracht, terwijl het beton de drukkracht opvangt.

Het is belangrijk om te weten dat een fundering op staal gevoeliger is voor verzakkingen dan andere funderingstechnieken. De stabiliteit van deze fundering hangt sterk af van de kwaliteit van de ondergrond. Als de ondergrond te zacht is of de grondwaterstand verandert, kan het gebouw verzakken of scheuren ontstaan.

Oorzaken van verzakkingen bij fundering op staal

Deze funderingstechniek is niet zonder risico’s. De volgende factoren kunnen leiden tot verzakkingen en andere bouwstructurele problemen:

1. Veranderde grondwaterstand

Een verhoogde grondwaterstand kan de ondergrond verzwakken, waardoor de fundering mogelijk wegzakt. Dit komt vaker voor in gebieden waar grachtverbreding of waterbeheer heeft plaatsgevonden.

2. Veranderde belasting van het gebouw

Wanneer het gewicht van het gebouw verandert – bijvoorbeeld door het toevoegen van extra verdiepingen of zware constructies – kan dit de druk op de fundering verhogen. Dit kan leiden tot ongelijke drukverdeling en uiteindelijk tot verzakkingen.

3. Onstabiele ondergrond

Als de ondergrond niet voldoende draagkracht heeft – bijvoorbeeld door een te dunne zandplaat of door verwerende kleilaag – kan de fundering wegzakken of breken. Dit is vaak het geval in oude stedelijke wijken waar de ondergrond door de jaren heen veranderd is.

4. Ongelijke ondergrond

In sommige gevallen is de ondergrond niet gelijkmatig gestabiliseerd, wat kan leiden tot ongelijke drukverdeling. Hierdoor kan een deel van de fundering verder zakken dan een ander deel, wat resulteert in scheuren in muren of vloeren.

Klachten bij fundering op staal

De meest voorkomende klachten die kunnen optreden bij een fundering op staal zijn het gevolg van verzakkingen of ongelijkmatige druk op de grond. Deze klachten kunnen vroegtijdig signalen zijn dat de fundering niet meer stabiel is en herstel nodig is.

1. Scheuren in muren en vloeren

Een van de duidelijkste signalen van funderingsproblematiek is het optreden van scheuren in muren en vloeren. Deze scheuren kunnen zich vooral manifesteren rond kozijnen, hoeken van muren of in het plafond. Volgens Duurzaam Funderingsherstel en Digimakelaars is dit vaak het eerste zichtbare teken dat de fundering niet meer stabiel is.

2. Klemmende deuren en ramen

Wanneer de fundering ongelijk verzakt, raken deuren en ramen vaak uit lijn. Dit kan ervoor zorgen dat ze moeilijk open- of dichtgaan. Deze klacht is een indirecte aanwijzing dat de structuur van het gebouw is veranderd en dat de fundering mogelijk schade heeft opgelopen.

3. Ongelijke vloeren

Een andere klacht die vaak optreedt bij funderingsproblematiek is het verschijnsel van ongelijke vloeren. Dit betekent dat vloeren niet meer vlak zijn of dat ze ‘hellen’. Deze klacht is een indicatie dat de fundering zakt of dat er een ongelijk gewichtsverdeling is in de ondergrond.

4. Zichtbare verzakking van de woning

In ernstige gevallen kan er sprake zijn van een zichtbare verzakking van het gebouw. Dit is een duidelijk teken dat er sprake is van een ernstige funderingsproblematiek en dat herstel noodzakelijk is.

Herstelmethoden bij funderingsproblematiek

Als funderingsproblematiek zich voordoet, is het belangrijk om tijdig maatregelen te nemen om de stabiliteit van het gebouw te herstellen. De herstelmethoden variëren afhankelijk van de mate van schade en de oorzaak van de verzakking.

1. Funderingsonderzoek

Het eerste stuk van een herstelplan is het uitvoeren van een grondige funderingsinspectie. Tijdens deze inspectie wordt bepaald waar de verzakking zich voordoet, hoe groot de schade is, en of er sprake is van grotere bouwstructurele problemen. Deze inspectie duurt meestal ongeveer twee uur en levert een uitgebreid rapport op met een herstelplan en kostenindicatie.

2. Trillingsvrije palen

Een veelgebruikte methode bij funderingsherstel is het gebruik van trillingsvrije palen. Deze palen worden zorgvuldig in de grond geplaatst en versterken de fundering zonder dat er veel overlast is voor de bewoner of de buren. Deze methode is zeer effectief bij lichte tot middelzware verzakkingen en helpt om de fundering opnieuw stabiel te maken.

3. Grondverbetering

In sommige gevallen kan de grond zelf verbeterd worden om een fundering op staal weer geschikt te maken. Dit is bijvoorbeeld het geval als de ondergrond te zacht is of de draagkracht te laag is. Door de grond te versterken of een andere laag te creëren, kan de fundering opnieuw op een stevige basis komen.

4. Herstel van gevolgschade

Naast het herstellen van de fundering zelf, is het ook belangrijk om eventuele gevolgschade aan het gebouw te herstellen. Dit kan variëren van het herstellen van scheuren in muren tot het opnieuw afwerken van vloeren en wanden. Het herstel moet op een manier worden uitgevoerd die zorgt voor een duurzame en betrouwbare oplossing.

Wanneer is funderingsherstel nodig?

Funderingsherstel is nodig zodra duidelijke klachten zich voordoen en er sprake is van een verlies aan stabiliteit. Volgens de bronnen is het belangrijk om tijdig actie te ondernemen, omdat verder vertraging de schade kan vergroten en de herstelkosten aanzienlijk kunnen stijgen.

Hier zijn enkele indicatoren dat funderingsherstel mogelijk nodig is:

Scheuren in muren, plafonds of vloeren: Deze scheuren kunnen oplopen in breedte of lengte, wat wijst op voortdurende beweging in de fundering.
Klemmende deuren en ramen: Als deuren en ramen plotseling moeilijker open- of dichtgaan, is dit een teken dat het gebouw is veranderd.
Ongelijke vloeren: Als je merkt dat vloeren hellen of niet meer vlak zijn, kan dit wijzen op verzakkingen in de fundering.
Zichtbare verzakking van het gebouw: In ernstige gevallen is het visueel duidelijk dat een deel van het gebouw is verzakt.

Conclusie

Een fundering op staal is een veelgebruikte en eenvoudige funderingsmethode in de Nederlandse bouwsector. Het is echter gevoelig voor veranderingen in de ondergrond, wat kan leiden tot verzakkingen en bouwstructurele schade. Typische klachten zijn scheuren in muren en vloeren, klemmende deuren en ramen, en ongelijke vloeren. In ernstige gevallen kan er sprake zijn van een zichtbare verzakking van het gebouw.

Het herstellen van funderingsproblematiek is belangrijk om de veiligheid en stabiliteit van het gebouw te waarborgen. Herstelmethoden variëren van het uitvoeren van een funderingsonderzoek tot het versterken van de fundering met trillingsvrije palen of het herstellen van gevolgschade aan het gebouw. Tijdig herstel is essentieel om schade te beperken en de levensduur van het gebouw te verlengen.