Riolering in Amsterdam: Historie, moderne uitvoering en toekomstige uitdagingen

Published by Redactie on juli 4, 2025 | Category riolering

De riolering in Amsterdam is een belangrijk onderdeel van de stad, die al sinds de 19e eeuw een complex systeem heeft opgebouwd om afvalwater en regenwater efficiënt af te voeren. In de loop van de jaren zijn er grote veranderingen geweest in de aanpak van het rioleringssysteem, van het oude gemengde systeem tot het moderne gescheiden systeem. In dit artikel wordt de historie, werking en huidige uitvoering van de riolering in Amsterdam besproken, met aandacht voor de rol van Waternet en de uitdagingen die de stad in de toekomst te wachten staan.

Historie van de riolering in Amsterdam

De riolering in Amsterdam heeft een lange geschiedenis. In de middeleeuwen liepen er open riolen door de straten, waarin alle viezigheid werd geloosd. Deze slopop, een open riool, is de voorloper van het moderne rioleringssysteem. In de 19e eeuw begon Amsterdam met het aanleggen van gesloten riolering om ziektes zoals cholera te voorkomen. In 1870 werd er al een begin gemaakt met het aanleggen van riolen, en in 1920 was Amsterdam een van de eerste steden die regen- en afvalwater apart afvoerde. In oudere delen van de stad zijn de riolen nog gemengd, maar in nieuwere wijken wordt regen- en afvalwater apart afgevoerd.

Rond 1870 zijn er in Nederland proeven gedaan met het liernurstelsel, een soort vacuümriolering. Het werd in 1879 in Amsterdam ingevoerd, maar was geen succes en werd in 1902 afgeschaft. Er werd overgegaan op een vrijverval riolering. In de jaren 30 van de 20e eeuw deed men in de meeste Nederlandse steden nog steeds zijn behoefte op een emmer. De emmers werden opgehaald, geleegd en gespoeld, meestal in de plaatselijke rivier. In steden diende de gracht als open riool, wat voor woonboten in Amsterdam tot 2013 van toepassing was.

Werking van het rioleringssysteem

Amsterdam heeft twee typen rioleringssystemen: een gemengd en een gescheiden systeem. Het gemengde rioleringssysteem is in ongeveer 30% van de riolering van Amsterdam aanwezig. In de oudere stadsdelen ligt onder de straten één rioolbuis waarin regenwater en afvalwater van toilet, douche en wasmachine samen komen. Het water stroomt via de riolering en een rioolgemaal naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) in Westpoort. Als het water gezuiverd is, loost de RWZI het schone water in het Noordzeekanaal.

Het gescheiden rioleringssysteem is in de nieuwere delen van Amsterdam aanwezig. Bij een gescheiden stelsel liggen er twee buizen onder de straat: één voor afvalwater en één voor regenwater. Vanuit elk gebouw wordt het water apart via twee buizen afgevoerd. Het afvalwater wordt vervolgens naar de zuiveringsinstallatie gepompt. Het regenwater stroomt in principe vrij door de (hemelwater)rioolbuis naar oppervlaktewater zoals een gracht of rivier. Als er ondergronds genoeg ruimte is, wordt bij het (op)nieuw aanleggen van riolering de voorkeur gegeven aan het gescheiden stelsel.

De rol van Waternet in de riolering

Waternet is de uitvoerende organisatie voor de riolering en het regenwaterbeheer in Amsterdam. Zij verwerken regenwater en beheren het rioleringssysteem. Waternet is niet verplicht regenwater af te voeren op particulier terrein, maar heeft wel een aannameplicht. Het is de verantwoordelijkheid van de gemeente Amsterdam en Waterschap Amstel, Gooi en Vecht om het oppervlaktewater te beheren, waaronder de Amstel en de grachten.

Waternet heeft in meerdere projecten gewerkt aan de vernieuwing van de riolering in Amsterdam. Zo wordt op het gebied van Middenmeer Noord de riolering, waterleiding, elektriciteitskabels en het gasnet vervangen. De werken worden uitgevoerd in samenwerking met Liander, Waternet en Waterschap Amstel Gooi en Vecht. Ook wordt er gewerkt aan het aanleggen van een warmtedistributienet en een waterberging (wadi), om minder last te hebben van de effecten van de klimaatverandering.

Huidige uitdagingen bij de riolering in Amsterdam

Er zijn verschillende uitdagingen in verband met de riolering in Amsterdam. Er zijn problemen met de riolering, zoals verstoppingen van toiletten door het feit dat de riolering niet meer schoongespoeld wordt. De stadsreiniging doet zijn best, maar door de oorlogsmisverhoudingen beschikt de dienst alleen nog over primitieve hulpmiddelen. Ook ontstaat er een penetrante nare lucht in verschillende delen van de stad als gevolg van de overbelaste riolen.

Bij het aanleggen van riolering zijn er ook risico's. Volgens de jaarcijfers van de Rijksinspectie voor de Digitale Infrastructuur (RDI), zijn er in Nederland in 2022 in totaal 46.799 graafschades gemeld. Bij het uitvoeren van rioleringswerkzaamheden ging het minstens 5.881 mis en ontstond er schade aan kabels en leidingen. Daarom is het belangrijk om voorzichtig te graven en beschadiging van ondergrondse kabels en leidingen te vermijden.

Toekomstige ontwikkelingen in de riolering

De toekomst van de riolering in Amsterdam is gericht op duurzaamheid en het aanpakken van de klimaatverandering. Er wordt gewerkt aan het aanleggen van wadi's, die helpen bij het omgaan met hevige regenval en langere periodes van droogte. Daarnaast wordt er gewerkt aan de vernieuwing van de riolering en de drinkwaterleidingen, zodat de stad efficiënter kan werken met haar waterbronnen.

Waternet heeft ook plannen om in het komende jubileumjaar zo’n 1.500 oude putdeksels te vervangen door nieuwe Amsterdam 750-putdeksels. Deze putdeksels zijn een eerbetoon aan de verborgen riolering onder de stad en zorgen ervoor dat regen- en afvalwater in de stad goed worden afgevoerd.

Conclusie

De riolering in Amsterdam speelt een belangrijke rol in de stad, zowel vanwege de historische betekenis als de huidige uitvoering. Het systeem is in de loop van de jaren veranderd van het oude gemengde systeem tot het moderne gescheiden systeem. Waternet is de belangrijkste organisatie die verantwoordelijk is voor de riolering en het regenwaterbeheer. Er zijn echter ook uitdagingen, zoals verstoppingen en de impact van de klimaatverandering. De toekomst van de riolering in Amsterdam ligt voor een deel bij het aanpassen van het systeem aan de nieuwe omstandigheden en het aanpakken van de problemen die de stad te wachten staan.

Bronnen

nieuwe