Bouwkundige details van gemetselde kelders: technieken, materialen en uitvoering

Published by Redactie on juli 8, 2025 | Category kelder

Bouwkundige details van gemetselde kelders vormen een belangrijk onderdeel van de bouwpraktijk, zowel in nieuw als in herstelwerkzaamheden. De technische uitvoering van gemetselde kelders vereist een grondige kennis van de bouwprocessen, materialen en het omgaan met vochtproblemen. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten behandeld die relevant zijn voor de bouwkundige uitvoering van gemetselde kelders, met aandacht voor het gebruik van materialen, ventilatie en daglicht, isolatie en drainage, en het aanpakken van vochtproblemen.

Bouwkundige uitvoering van gemetselde kelders

De bouwkundige uitvoering van gemetselde kelders hangt af van de ondergrond en het grondwaterpeil. Bij zachte klei of zachte grond is een kelder alleen mogelijk in combinatie met heiwerkzaamheden. Als het grondwater hoog staat, zoals op een meter onder het maaiveld, kan de kelder drijven en zijn er extra maatregelen nodig om de kelder op haar plek te houden, zoals het verzwaren van de kelder. Daarnaast kan grondwater ook zorgen voor vollopen van de bouwput, waardoor er bronbemaling nodig is. Bij de uitvoering van de kelderconstructie is het belangrijk om te kijken naar de grondslag, bijvoorbeeld via geologische kaarten, bodemkaarten en grondwaterkaarten. Daarnaast is het nuttig om informatie over kabels en leidingen in het terrein op te vragen bij het KLIC in Utrecht of bij nutsbedrijven, gemeentelijke instanties en eigenaren van belendingen.

De diepte van een gemetselde kelder is beperkt. Door grond- en waterdruk op de kelderwanden ontstaan trekspanningen in het metselwerk die niet door het metselwerk kunnen worden opgenomen. Daarom is het belangrijk om goed doorlatend grond als aanvulling langs de keldermuren te gebruiken, zodat de kans op lekkage kleiner is. Een alternatief is het aanleggen van drainage rondom de kelder.

Materialen en uitvoering

Bij de uitvoering van gemetselde kelders wordt meestal gesproken over het gebruik van speciale stenen en mortels die de kelder ondoordringbaar maken voor doorslaand en optrekkend vocht. De buitenzijde van de kelder wordt om dezelfde redenen met een speciale laag vertin, waarop in het verleden een teerhoudend product is aangebracht. Tegenwoordig worden er milieu-vriendelijkere alternatieven gebruikt. De wanddikte van een betonnen kelder is afhankelijk van de optredende horizontale krachten, het optredend buigend moment, de waterdichtheid en de aansluiting op het opgaand werk.

Bij de uitvoering van gemetselde kelders is het belangrijk om te letten op de juiste keuze van materialen, zodat de kelder niet nat raakt of condensatie ontstaat. Het is daarom belangrijk om de juiste mortels en verbindingsmaterialen te kiezen. Bijvoorbeeld, voor wanden is het aan te raden om hydraulische kalk (NHL 3,5) te gebruiken, omdat kalk flexibel en ademend is. Voor vloeren is het aangeraden om een iets sterkere kalk (NHL 5,0) te gebruiken, die drukvaster en waterbestendiger is. Voor de uitvoering wordt aangeraden om een tegelzetter in te schakelen die kennis heeft van het werken met oude materialen en kalk.

Ventilatie en daglicht

Voor een probleemloos gebruik van de kelder is een goede ventilatie van essentieel belang. Er is geen sprake van be- of ontluchten via de kruipruimtes. Het punt van afvoer moet zijn geplaatst op een plaats waar voldoende luchtstroom is. Bij te weinig spontane afvoer kan geforceerd geventileerd worden. De afvoer moet bij voorkeur vanaf de keldervloer. Als de kelder onder maaiveld en daglicht gewenst is, moet er koekoek worden toegepast. Een volledig nieuw gemetseld koekoek komt tegenwoordig bijna niet meer voor. Bij metselwerk kelders moet een koekoek apart worden gefundeerd, om excentrische krachten te voorkomen.

Een alternatief voor daglicht is het gebruik van een Solatube daglichtsysteem, dat een kelder eventueel kan voorzien van natuurlijk daglicht. Dit systeem kan worden aangeschaft bij verschillende leveranciers, waaronder Solatube en Sterk Beton. De combinatie van deze twee bedrijven biedt een totaalpakket aan, wat handig is voor de uitvoering van daglicht in kelders.

Isolatie en drainage

Isolatie is belangrijk om de kelder droog te houden en een constante temperatuur te verkrijgen. Bij het isoleren van kelderwanden aan de buitenzijde moet rekening worden gehouden met vochtbelasting, gronddruk en aantasting door ongedierte en zuren. Bij een verkeerde keuze van materialen is er kans op het nat worden van de isolatie en eventueel inwendige condensatie door damptransport. Daarom is het belangrijk om de juiste isolatiematerialen te kiezen. Bijvoorbeeld, bij het isoleren van kelderwanden aan de buitenzijde wordt aangeraden om harde isolatiematerialen te gebruiken, zoals harde isolatieplaten, die met een speciale lijm worden vastgeplakt.

Drainage is een ander belangrijk onderdeel van de uitvoering van gemetselde kelders. Wanneer rondom of onder de kelder een drainage systeem wordt aangelegd, wordt het regenwater sneller afgevoerd en is het bouwwerk nog beter tegen indringing van vocht beschermd. Daarnaast is het belangrijk om te zorgen voor een goede afvoer van het water uit de kelder, zodat de kelder niet nat raakt.

Vochtproblemen en oplossingen

Een van de belangrijkste problemen bij de uitvoering van gemetselde kelders is het vochtprobleem. Vocht kan leiden tot scheuren en verzwakking van de muren. Daarom is het belangrijk om professionele behandelingen toe te passen, zoals het gebruik van afdichtingsmaterialen. Bijvoorbeeld, het Kiesol-afdichtingssysteem van Remmers wordt vaak gebruikt voor het afdichten van de binnenzijde van een kelder of kruipruimte. Dit systeem wordt reeds jaren gebruikt door professionals in de bouwsector, maar is ook verkrijgbaar voor particulieren via Zinka.

Vocht kan ook worden gecontroleerd door een stukje aluminiumfolie op de muur te plakken. Slaat het vocht hierin parels op, dan is er sprake van condensatievorming. Condensatie vorming op muren kan worden bestreden door het aanbrengen van een isolerende laag op de muren. Let op, het probleem kan zich naar elders verplaatsen. Daarom is het belangrijk om de oorzaak van het vocht te elimineren, bijvoorbeeld door ventilatie.

Samenvatting

De uitvoering van gemetselde kelders vereist een grondige kennis van de bouwprocessen, materialen en het omgaan met vochtproblemen. De keuze van materialen is belangrijk om de kelder droog te houden en een constante temperatuur te verkrijgen. Ventilatie en daglicht spelen een rol in de uitvoering van de kelder, evenals isolatie en drainage. Vochtproblemen zijn een belangrijk onderdeel dat moet worden aangepakt, zodat de kelder veilig en gezond blijft.