Gewelvenkelders in Harderwijk: Historie, functie en toepassing in het interieur

Published by Redactie on juli 8, 2025 | Category kelder

Inleiding

In de historische binnenstad van Harderwijk zijn gewelvenkelders een unieke en vaak onderschatte architectonische vorm. Deze kelders, vaak gemaakt van baksteen of baksteen met houten balken, worden vaak aangevuld met een gewelfd plafond, waardoor ze een sfeervolle ruimte vormen. De historie van deze kelders ligt dieper dan de eeuwen oude stadswijken, en hun toepassing in het interieur is zowel functioneel als esthetisch van belang. In dit artikel worden de historische betekenis, de bouwtechnieken, de functie van deze kelders en hun toepassing in het moderne interieur besproken, gebaseerd op de gegevens uit de bronnen.

Geschiedenis van de gewelvenkelders in Harderwijk

De geschiedenis van de gewelvenkelders in Harderwijk is nauw verbonden met de historische bouwpraktijken van de stad. In de middeleeuwen werden veel huizen gebouwd met hout, stro en leem, en sommige delen van de huizen waren van steen, zoals de kelder. Deze kelders, vaak met een gewelfd plafond, werden gebruikt voor opslag en andere praktische doelen. De brand in Harderwijk in 1503, die een groot deel van de stad vernietigde, toonde aan dat deze kelders in bepaalde gevallen veiliger waren dan de huizen erboven. In het geval van brand konden kostbare goederen in de kelder worden bewaard, wat een veilige opslag vormde.

De bron [4] bevat informatie over de brand van 1503, waarbij het wordt opgemerkt dat men kostbare goederen liever in een zon kelder bewaarde dan in het huis daarboven. Dit wijst erop dat de kelders niet alleen functioneel waren, maar ook een veiligheidsfunctie hadden.

Bouwtechniek en typen gewelvenkelders

De bouwtechniek van gewelvenkelders varieert, afhankelijk van de locatie en de historische periode. In Harderwijk zijn er verschillende typen kelders, waaronder de gemetselde gewelfkelders. Deze kelders worden vaak gemaakt met bakstenen of bakstenen met houten balken. De kelders zijn meestal bereikbaar vanaf de straat of vanuit een tuin, en het is ongewoon dat je vanuit het huis in zo’n kelder kunt komen.

In de bron [2] wordt uitgelegd dat de oudste kelders ongetwijfeld de kelders met tongewelven zijn. Deze zijn het makkelijkst te maken. Deze kelders worden vaak gebruikt in kerken en kloosters, maar ook onder stadswoningen zijn ze geen zeldzaamheid. Ze zijn moeilijker te maken en daardoor ook kostbaarder in uitvoering. Het bezit van een kelder met een kruisgewelf heeft te maken met enige status van de eigenaar.

Toepassing van gewelvenkelders in het interieur

De toepassing van gewelvenkelders in het interieur is zowel functioneel als esthetisch van belang. Deze kelders bieden ruimte voor opslag, maar kunnen ook worden omgebouwd tot sfeervolle ruimtes zoals een mancave, een wijnkelder of een gezellige ruimte voor feesten.

In de bron [6] wordt beschreven dat een woning in Harderwijk een gewelvenkelder heeft die kan worden gebruikt als bijkeuken of berging of voor het opslaan van een wijncollectie. Deze kelders zijn dus niet alleen geschikt voor opslag, maar kunnen ook worden gebruikt voor persoonlijke voorkeuren.

In de bron [11] wordt een gewelvenkelder beschreven die wordt gebruikt voor feesten en bijeenkomsten. Deze kelder biedt plek aan gezelschappen van maximaal 20 personen. Dit toont aan dat gewelvenkelders niet alleen functioneel zijn, maar ook een sfeervolle ruimte kunnen vormen.

Veiligheid en onderhoud van gewelvenkelders

De veiligheid van gewelvenkelders is van groot belang, zeker in een stad als Harderwijk waar vocht en water een probleem kunnen vormen. In de bron [8] wordt uitgelegd dat natte en vochtige kelders veel voorkomen in Harderwijk, aangezien kelders vaak gedeeltelijk onder het grondwaterniveau liggen. Dit kan leiden tot problemen met vocht en schimmel. Daarom is het belangrijk om de kelders waterdicht te maken en te onderhouden.

In de bron [10] wordt verwezen naar het stucwerk in de kelders van het Klooster 2-4 in Harderwijk, dat op korte termijn moet worden hersteld. Dit toont aan dat de onderhouds- en renovatiebehoeften van gewelvenkelders van groot belang zijn om de sfeer en functionaliteit van deze ruimtes te behouden.

Voor- en nadelen van gewelvenkelders

De voordelen van gewelvenkelders zijn hun historische waarde, hun sfeer en hun functie als opslagruimte. Daarnaast kunnen ze worden omgebouwd tot gezellige ruimtes, zoals een mancave of een feestruimte. De nadelen zijn echter ook aanwezig. De bouw van gewelvenkelders is moeilijker en kostbaarder dan andere soorten kelders. Bovendien kunnen ze lastig te onderhouden zijn, vooral als ze vochtproblemen hebben.

Conclusie

De gewelvenkelders in Harderwijk vormen een unieke architectonische vorm die zowel functioneel als esthetisch van belang is. Deze kelders zijn vaak gemaakt van baksteen of baksteen met houten balken en hebben een gewelfd plafond. Ze worden gebruikt voor opslag, maar kunnen ook worden omgebouwd tot sfeervolle ruimtes. Hoewel de bouw van deze kelders moeilijker is, bieden ze een unieke ruimte die geschikt is voor verschillende doeleinden. Het onderhouden en herstellen van deze kelders is van groot belang om hun historische waarde en functionaliteit te behouden.

Bronnen

gewelven