Het gebruik van kruisgewelfen in kelders: een historische analyse
In de historische bouwkundige documentatie uit het midden van de 17e eeuw tot het midden van de 18e eeuw, worden kruisgewelfen in kelders vaak gebruikt als onderdeel van de architectonische oplossingen voor ruimtelijke structurering. Deze techniek wordt beschreven in meerdere bronnen, waaronder beschrijvingen van gebouwen, kerken, en ambtenarenwoningen. In dit artikel worden de kenmerken, functies en historische betekenis van kruisgewelfen in kelders belicht, gebaseerd op de bronnen die voor deze analyse zijn gebruikt.
Historische context van kruisgewelfen in kelders
Kruisgewelfen in kelders zijn een vorm van gewelfbouw die voorkwam in vele gebouwen, met name in kerken, ambtenarenwoningen en historische woningen. Deze techniek maakt gebruik van een kruisvormige constructie van gewelfbalken, die een ruimte overdekt en tegelijkertijd een krachtige architectonische uitstraling geeft. In de bronnen wordt het gebruik van kruisgewelfen in kelders vaak geassocieerd met de bouw van kelders die dienden als opslagruimte, maar ook als onderdeel van de ruimtelijke structuur van het gebouw.
In de beschrijving van de kelder onder de Groote Zaal, wordt verwezen naar een “gewelf” die de ruimte overdekt. Deze gewelf heeft een “bepleistering die de vorm van een ribloos netgewelf nabootst”. Dit duidt op een vroegere vorm van gewelfbouw, waarbij de ribben en profielen van het gewelf niet zichtbaar zijn, maar wel de ruimtelijke indeling bepalen. In de historische context is dit een typische vorm van bouwkundige uitstraling, die vaak wordt gebruikt in kelders om de ruimte te versterken en een betere geluidsisolatie te bieden.
Architectonische kenmerken van kruisgewelfen in kelders
De bronnen geven een overzicht van verschillende technieken die gebruikt werden bij de constructie van kruisgewelfen in kelders. Deze omvatten:
1. Gebouwde gewelfen
In de beschrijving van de kelder onder de Groote Zaal wordt een “gewelf” genoemd, die de ruimte overdekt. Deze gewelf wordt beschreven als een “ribloos netgewelf”, wat aangeeft dat de gewelf geen zichtbare ribben heeft, maar wel een netvormige indeling heeft. Dit is een vroege vorm van gewelfbouw, die vaak wordt gebruikt in kelders om de ruimte te versterken en een betere geluidsisolatie te bieden.
2. Gevulde kruisgewelfen
In de beschrijving van de trapruimte onder het voorhuis wordt verwezen naar “kruisgewelfjes zonder ribben”. Dit suggereert dat de kruisgewelfen in de kelders in het verleden gemaakt zijn met een vloeiende vorm, zonder zichtbare ribben. Dit is een techniek die vaak wordt gebruikt in kelders om een ruimtelijke indeling te creëren en tegelijkertijd een betere geluidsisolatie te bieden.
3. Gesneden houten kruisgewelfen
In de beschrijving van de Groote Zaal wordt een “houten tongewelf van een ellipsvormige doorsnede” genoemd. Dit duidt op een vorm van kruisgewelfbouw, waarbij de gewelf een ellipsvormige vorm heeft en gemaakt is uit hout. Dit type kruisgewelf is vooral in de 17e en 18e eeuw gebruikt in kelders van ambtenarenwoningen en kerken.
4. Stucwerk en versiering
In enkele bronnen wordt verwezen naar de versiering van kruisgewelfen in kelders. Zo wordt in de beschrijving van de trap in het voorhuis verwezen naar “eikenhouten balustraden” en “sierlijke versieringen”. Dit wijst erop dat kruisgewelfen in kelders ook decoratief gebruikt werden, met name in kerken en ambtenarenwoningen.
Functies van kruisgewelfen in kelders
De kruisgewelfen in kelders dienden niet alleen als structuur onderdeel van het gebouw, maar ook als onderdeel van de functionele oplossing voor de ruimte. In de bronnen wordt het gebruik van kruisgewelfen in kelders vaak geassocieerd met de volgende functies:
1. Ruimtelijke indeling
De kruisgewelfen in kelders worden vaak gebruikt om de ruimte te verdelen en een betere ruimtelijke indeling te creëren. In de beschrijving van de trap in het voorhuis wordt verwezen naar een “bordes” en “trapruimte”, die overdekt worden door kruisgewelfjes zonder ribben. Dit suggereert dat de kruisgewelfen ook dienst deden als onderdeel van de ruimtelijke oplossing voor de trap.
2. Structuur en stabiliteit
In de beschrijving van de kelder onder de Groote Zaal wordt verwezen naar een “gewelf” die de ruimte overdekt. Deze gewelf dient als onderdeel van de structuur van het gebouw en helpt bij het versterken van de kelder. In de historische context is dit een veelvoorkomende techniek, die vaak wordt gebruikt in kelders van kerken en ambtenarenwoningen.
3. Geluidsisolatie
In de beschrijving van de kelder onder de Groote Zaal wordt verwezen naar een “gewelf” die de ruimte overdekt. Deze gewelf helpt bij het isoleren van geluid en creëert een betere akoestiek in de kelder. Dit is een functie die vaak wordt gebruikt in kelders van kerken en ambtenarenwoningen.
4. Decoratieve functie
In enkele bronnen wordt verwezen naar de decoratieve functie van kruisgewelfen in kelders. Zo wordt in de beschrijving van de trap in het voorhuis verwezen naar “eikenhouten balustraden” en “sierlijke versieringen”. Dit wijst erop dat kruisgewelfen in kelders ook decoratief gebruikt werden, met name in kerken en ambtenarenwoningen.
Historische betekenis van kruisgewelfen in kelders
De kruisgewelfen in kelders zijn een belangrijk onderdeel van de architectonische geschiedenis. Ze worden vaak geassocieerd met de bouw van kelders in de 17e en 18e eeuw, en spelen een rol in de architectonische ontwikkeling van kerken, ambtenarenwoningen en historische woningen. In de bronnen wordt het gebruik van kruisgewelfen in kelders vaak geassocieerd met de architectonische stijl van de tijd, waaronder de klassieke stijl en de barok.
In de beschrijving van de trap in het voorhuis wordt verwezen naar een “houten tongewelf van een ellipsvormige doorsnede”, wat duidt op een vroege vorm van kruisgewelfbouw. Dit is een typische vorm van bouwkundige uitstraling, die vaak wordt gebruikt in kelders om de ruimte te versterken en een betere geluidsisolatie te bieden.
Conclusie
Kruisgewelfen in kelders zijn een belangrijk onderdeel van de architectonische geschiedenis. Ze worden vaak gebruikt als onderdeel van de ruimtelijke oplossing voor kelders, en spelen een rol in de architectonische ontwikkeling van kerken, ambtenarenwoningen en historische woningen. In de bronnen wordt het gebruik van kruisgewelfen in kelders vaak geassocieerd met de architectonische stijl van de tijd, waaronder de klassieke stijl en de barok.
Bronnen
Related Posts
-
Jan Kelder in Oosterhesselen: Geschiedenis, persoonlijke informatie en betekenis in de gemeenschap
-
Jan Kelder in Nijverdal: Een bijzondere persoonlijkheid
-
Fietsroutenetwerken en Knooppunten in de Praktijk
-
Jan Kelder en het familiegevoel in de geschiedenis
-
Jan Kelder en de historische stamboom: een overzicht van gegevens en bronnen
-
Jan Kelder en de Autobedrijven in Gramsbergen: Een Overzicht van Bedrijven en Dienstverlening
-
Jan Jaap Kelder en de Nederlandse literatuur tijdens de Tweede Wereldoorlog
-
Jan Geerts Kelder: Een Historische Figuur uit de Stambomen van Nederland