Afschot riolering berekenen: Wat is het en hoe bepaal je het juiste niveau?

Published by Redactie on juli 2, 2025 | Category riolering

In de bouw en sanitair is het begrip afschot van groot belang, vooral bij het aanleggen van een riolering. Afschot verwijst naar de helling of het niveauverschil dat nodig is om ervoor te zorgen dat water en afval efficiënt door de leidingen stromen. Het is belangrijk om het juiste afschot te bepalen, zodat er geen verstoppingen ontstaan en het systeem optimaal werkt. In dit artikel geven we uitleg over wat het afschot is, hoe je het berekent, en welke richtlijnen en normen hierbij van toepassing zijn.

Wat is het afschot van een riolering?

Het afschot van een riolering is de helling of het niveauverschil dat wordt aangebracht op een liggende leiding. Dit zorgt ervoor dat het water van het ene punt naar het andere stroomt, meestal vanaf het huis naar de hoofdriolering. Het afschot wordt vaak uitgedrukt in millimeters per meter (mm/m). Een te klein afschot kan leiden tot verstoppingen, terwijl een te groot afschot het water te snel maakt, wat ook tot verstoppingen kan leiden.

Volgens de NEN 3215 moet het afschot van liggende verzamelleidingen voor afvalwaterrioleringen tussen 5 mm/m en 20 mm/m liggen. Dit is een aanbevolen bereik dat ervoor zorgt dat het water efficiënt wordt afgevoerd en vuil niet in de leidingen neerslaat. Voor regenwaterleidingen is het afschot minder kritisch, maar wordt er wel een minimum van 5 mm/m aangeraden om plasvorming te voorkomen.

Hoe bereken je het afschot van een riolering?

Het berekenen van het afschot van een riolering kan eenvoudig worden gedaan, maar het vereist wel enige kennis van de technische aspecten. Het afschot wordt meestal uitgedrukt in millimeters per meter (mm/m). In Nederland adviseren we een minimum afschot van 16 mm/m voor leidingen met een diameter kleiner dan 125 mm. Voor leidingen groter dan 125 mm kan een minimum afschot van 8 mm/m voldoende zijn.

Een van de belangrijkste factoren bij het bepalen van het afschot is de lengte van de afvoerleidingen. Hoe langer de leidingen, hoe groter de kans op verstoppingen. Daarnaast speelt het aantal bochten ook een rol. Hoe meer bochten, hoe groter de kans op verstoppingen. Daarom is het belangrijk om zo min mogelijk bochten te leggen in de riolering.

Vuistregels voor het aanbrengen van het afschot

Hoe langer de afvoerleidingen, hoe groter de kans op verstopping.
Hoe meer bochten, hoe groter de kans op verstopping. Zorg er dus voor dat de rechte lijn van de afvoerbuizen zo lang mogelijk is.
Het maximale aantal bochten bedraagt 3 bochten van 45°, wat overeenkomt met een richtingsverandering van 135°.
Het afschot van liggende verzamelleidingen moet voor water rioleringen tussen de 5 mm/m en 20 mm/m liggen, volgens de voorschriften van NEN 3215.

Afschot riolering: Wat is de optimale waarde?

De optimale waarde voor het afschot van een riolering hangt af van het type voorziening. Bijvoorbeeld:

Voor keukens is een afschot van 20 mm/m aan te raden, om ervoor te zorgen dat er geen vet en vuil in de afvoerleidingen ophoopt.
Voor regenwaterleidingen is het afschot minder kritisch, maar wordt er wel een minimum van 5 mm/m aangeraden om plasvorming te voorkomen.
Voor binnenriolering is het meestal aan te raden om een afschot van 10 mm/m aan te houden, omdat dit gemakkelijk te onthouden en te controleren is en een marge biedt ten opzichte van het minimum-afschot.

Hoe bepaal je het niveau van het afschot?

Het bepalen van het niveau van het afschot kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld:

Met een waterpas: Dit is de meest gebruikte methode. Je controleert de helling van de buis met een waterpas en zorgt ervoor dat het afschot correct is.
Met een latje: Bijvoorbeeld bij het aanbrengen van een inloopdouche of een overkapping. Je plaatst een lat op het hoogste punt en een lat op het laagste punt (bijvoorbeeld bij de drain), en dan gebruik je een grote lat om het cement af te rekenen. Na droging haal je de latten eruit en vul je ze aan.

In veel gevallen wordt het afschot bepaald op basis van het maximale aantal bochten en de lengte van de leidingen. Hierbij moet je rekening houden met de NTR 3216, die eisen stelt aan de maximum lengte en het maximale aantal bochten. Bijvoorbeeld voor de afvoer van een toilet mag de totale lengte van de verzamelleiding incl. toestelleiding niet meer zijn dan 8 meter met een maximale richtingsverandering van 135° (dus niet meer dan 3 bochten van 45°).

Afschot en het gebruik van leidingen

Bij het aanleggen van een riolering is het belangrijk om rekening te houden met het type gebruik. Bijvoorbeeld:

PVC-riolering: Deze leidingen hebben een lage wandruwheid, wat leidt tot een hogere capaciteit en een lagere kans op verstoppingen.
Betonleidingen: Deze hebben een hogere wandruwheid, wat kan leiden tot lagere capaciteit en een groter risico op verstoppingen.

De k-waarde is een belangrijk aspect bij het bepalen van de capaciteit van een vrijvervalleidingsysteem. Voor kunststof leidingen wordt een k-waarde van 0,8 mm aangehouden, terwijl betonnen leidingen een k-waarde van 3,0 mm hebben. Dit beïnvloedt de berekening van het afschot en het debiet.

Afschot en het aanleggen van een riolering

Bij het aanleggen van een riolering is het belangrijk om een goed plan te maken. Je moet weten waar de leidingen zullen lopen en waar ze op het hoofdrioleringssysteem aansluiten. Daarnaast is het belangrijk om de juiste diameter van de buizen te bepalen. De diameter wordt vaak bepaald op basis van de afvoerhoeveelheid, de lengte van de leidingen en het aantal bochten.

De formule van Chezy wordt vaak gebruikt bij het bepalen van de capaciteit van een riolering. Deze formule is geschikt voor tijdsafhankelijke dimensionering. De afvoersnelheid en het debiet kunnen bij een gegeven verhang, inwendige buisdiameter en wandruwheid worden berekend met de formule van Chezy:

$$ v = C \cdot \sqrt{R \cdot I_f} $$

Hierin is:

$ v $ = de gemiddelde snelheid van de vloeistof (m/s)
$ C $ = Chezy coefficient (afhankelijk van k-waarde)
$ I_f $ = het verhang (m/m)
$ R $ = hydraulische straal (m)
$ k $ = de wandruwheid (m)

Conclusie

Het bepalen van het juiste afschot van een riolering is van groot belang om ervoor te zorgen dat het systeem efficiënt werkt en verstoppingen voorkomt. Het afschot moet worden bepaald op basis van de lengte van de leidingen, het aantal bochten en het type gebruik. De NEN 3215 en NTR 3216 zijn hierbij belangrijke richtlijnen. Het gebruik van de juiste diameter en het aanbrengen van het juiste afschot zijn essentieel om de capaciteit van het systeem te waarborgen.

Bronnen

Related Posts